In Nederland ben je onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Daarnaast kan je in Nederland niet het geld erven van iemand die je zelf vermoord hebt. Normaal gesproken kunnen deze twee kernbegrippen uit het Nederlandse recht naast elkaar bestaan. Zij wringen daarentegen wel in de zaak van Yvon K. Zij verloor haar partner in 2020 aan zelfdoding. Althans, zo beweert zij. Het Openbaar Ministerie (OM) denkt namelijk dat Yvon schuldig is aan het vermoorden van haar vriend. Er wordt dan ook negentien jaar celstraf tegen K. geëist. Echter, is het OM niet-ontvankelijk verklaard toen Yvon K. dood gevonden werd in haar woning, twee dagen voor dat de rechter uitspraak zou doen. Maar hoe zit het dan met de erfenis van haar overleden partner Chris Grinwis?
Miljoenenjacht
Twee maanden voor zijn dood paste de vriend van Yvon K. zijn testament aan in het voordeel van zijn partner. Grinwis liet dus al zijn miljoenen na aan Yvon K. Bij zijn autopsie werd er in zijn bloed een hoge dosering zelfdodingsmiddelen gevonden die K. op dat moment in haar bezit had. Redenen dus voor het OM Yvon aan te klagen. Nu Yvon door zelfdoding om het leven is gekomen, komt er geen gerechtelijke uitspraak en erven haar kinderen in principe alles. ‘Alles’ omvat dus óók de miljoenenerfenis van Grinwis, die zelf geen kinderen heeft, maar wel andere familieleden. Dit betekent dat de miljoenen van Grinwis niet naar zijn eigen familie, maar naar de familie van K. gaan. Als Yvon K. haar partner daadwerkelijk vermoord heeft, dan zou dit niet het geval zijn geweest. Zegt de wet iets over dit soort unieke situaties?
Slayer rule
Eerst maar eens de vuistregel: je mag geen geld erven van iemand die je hebt vermoord. Deze regel is neergelegd in het Burgerlijk Wetboek. Hier wordt in artikel 3 van Boek 4 een ‘onwaardige erfgenaam’ aangeduid. Dit is iemand die in eerste instantie recht had op de erfenis, maar onwaardig is geworden. In lid 1 sub a is geregeld welke erfgenamen van rechtswege onwaardig zijn. Namelijk diegene die onherroepelijk veroordeeld is ter zake het voorbereiden, deelnemen, proberen of daadwerkelijk ombrengen van de overledene. Een regel waar de rechtvaardigheid vanaf spat. Het zou moreel gezien bespottelijk zijn bevoordeeld te raken van je eigen slachtoffer. In de Verenigde Staten heet dit ongenuanceerd: the slayer rule. Maar hoe zit het als je wel verdacht wordt van, maar niet onherroepelijk veroordeeld bent voor de moord op je partner? Welke kant wijst het juridisch morele kompas dan op?
Over de doden niets dan goeds
Vooropgesteld is het in Nederland niet mogelijk iemand te veroordelen die al dood is. Artikel 69 van het Wetboek van Strafrecht bepaalt dat strafvordering vervalt door de dood van de verdachte. Daarnaast geldt dat als een zaak bij de strafrechter aanhangig is, het overlijden van de verdachte maakt dat de strafrechter het OM niet-ontvankelijk verklaart. Dit betekent dat Yvon K. dus niet meer onherroepelijk veroordeeld kan worden voor de moord op haar partner. Naar de letter van de wet zouden de erfgenamen van Yvon dus de miljoenen van Grinwis erven. Echter blijkt uit jurisprudentie dat in zulke gevallen de wet flexibel kan zijn. Zo kreeg in 2015 een man TBS nadat hij zijn vrouw had vermoord. Toendertijd kon met het louter opleggen van TBS een erfgenaam gerechtigd de erfenis ontvangen. In dit geval leek dit dermate in te gaan tegen het rechtsgevoel dat de man de erfenis niet kreeg, ondanks de geldende wet.
Knagende onschuld
Het blijft een ingewikkeld geval, omdat het moreel gezien aan beide kanten knijpt. Als Yvon K. haar vriend niet heeft vermoord, is het goed de wet te volgen. Niet voor niets geldt de onschuldpresumptie. Aan de andere kant wringt het, omdat indien Yvon wél haar partner heeft vermoord, haar eigen familie hierdoor bevoordeeld raakt. Lucienne van der Geld, directeur Netwerk Notarissen, zegt dat het een interessante zaak is waar zeker een rechter aan te pas moet komen. Of de wet in dit geval flexibel is, zal deze rechter moeten bepalen.
