De Department of Justice (DOJ), het Amerikaanse Ministerie van Justitie, start voor het eerst in 20 jaar weer een grote mededingingszaak tegen een techgigant. Ditmaal gaan ze achter Google aan, omdat ze stellen dat het bedrijf achter de bekende zoekmachine zijn dominante positie op de markt misbruikt. Google behoudt zijn machtspositie door fabrikanten van mobiele telefoons jaarlijks miljarden te betalen.
Een monumentale zaak
Op 20 oktober is de DOJ een grote zaak begonnen tegen Google. William Barr, de Amerikaanse minister van Justitie, die tevens de rol van openbaar aanklager vervult, spreekt zelfs van een monumentale zaak voor het Amerikaanse volk tegen Google, de poortwachter van het internet. Dit doet Google, volgens de DOJ, door contracten af te sluiten met fabrikanten van mobiele telefoons. Deze contracten verplichten de fabrikant om Google als standaard zoekmachine te installeren op alle verkochte telefoons. Zo heeft Google Apple daarvoor 8 miljard dollar per jaar laten betalen. Daarmee zou Google het moeilijk maken voor consumenten om een vrije keuze te maken en de prijs voor advertenties opvoeren, omdat zij de enige echte aanbieder is van advertentieruimte. Op hun website kondigt de DOJ de aanklacht met veel bombarie aan.
In een reactie op de aanklacht gaat Google er met gestrekt been in. Op hun website spreekt Kent Walker, senior vice president van Google, van een zeer gebrekkige zaak. Ze vergelijken het sluiten van contracten met fabrikanten met het betalen van supermarkten om producten op ooghoogte te plaatsen. Daarnaast werpen ze op dat, in het geval zij deze contracten niet zouden sluiten, hun concurrenten dat wel zouden doen. Een hellend vlak argument van de bovenste plank. Verder pleit Google dat Apple niet om financiële redenen hun zoekmachine verkiest boven de concurrentie, maar omdat ze Google zien als de beste aanbieder. Dit argument baseren ze op een uitspraak die Tim Cook deed in een interview, waarin hij Google prees. Toch is het lastig te verdedigen dat Apple Google enkel gebruikt, omdat ze het de beste aanbieder vinden, als ze ieder jaar 8 miljard dollar opstrijken.
Een opeenstapeling van Europese recordboetes
In Europa is Google al langer verwikkeld in juridische conflicten met de autoriteiten vanwege misbruik van hun dominante marktpositie. De Europese Commissie heeft in een drietal onderzoeken Google een boete opgelegd wegens machtsmisbruik. In 2019 kreeg Google al een boete van 1,49 miljard euro. De techgigant fungeert namelijk als tussenpersoon tussen websites en adverteerders en bedong in zijn contracten een clausule die hen het recht gaf op de meest prominente advertentieposities op de websites. Daarnaast heeft Google in 2017 een boete van 2,4 miljard euro gekregen, omdat ze hun eigen prijsvergelijkingswebsite Google Shopping bovenaan zoekopdrachten plaatsen. In 2018 kreeg het bedrijf een recordboete van 4,3 miljard euro, omdat ze fabrikanten van mobiele telefoons dwongen hun zoekmachine als standaard in te stellen als ze gebruik wilden maken van Android, het mobiele besturingssysteem van Google. Een zaak die dus vergelijkbaar is met de aanklacht die de Amerikaanse DOJ nu heeft ingediend tegen Google.
Nederland pleit voor strenge maatregelen tegen machtsmisbruik van techgiganten. Zo heeft Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken, samen met haar Franse collega Cédric O een brief gestuurd naar de Europese Commissie, waarin ze stellen dat de toezichthouder strenge maatregelen aan deze bedrijven moet kunnen opleggen voor individuele zaken. Recentelijk kwam Google nog in opspraak in Nederland, omdat via hun advertentieplatforms oplichters in naam van bekende Nederlanders als John de Mol hun oplichtingspraktijken rondom bitcoins adverteren. Google heeft dus ook in Nederland genoeg redenen om zich zorgen te maken over verdere sancties.
Een klein voorbeeld van grote plannen
Het is nog maar de vraag of de Amerikaanse mededingingszaak daadwerkelijk Google ertoe gaat aanzetten om zijn praktijken aan te passen. Google heeft diepe zakken en zal niet bang zijn om lang te blijven procederen. Daarnaast gaat het in deze zaak maar om een klein deel van de praktijken van Google. Toch is deze aanklacht een volgende stap in de strijd van Washington tegen de macht van Silicon Valley. Het is de eerste grote mededingingszaak na 20 jaar van relatief soepele regelgeving rondom de machtsposities van de techgiganten. Het Amerikaanse Ministerie van Justitie stelt dat deze zaak concurrentie op de tech markt moet doen terugbrengen. Of dit gaat lukken, is nog maar de vraag.
