Strafrechtadvocate Bénédicte Ficq: ‘Mijn hart klopt sneller bij zaken van vlees en bloed.’

Bénédicte Ficq is door vakgenoten meerdere keren verkozen tot beste vrouwelijke strafpleiter van Nederland. Ficq & Partners Advocaten behoort al 25 jaar tot de gerenommeerde strafrechtkantoren van Nederland. Wij interviewen haar nadat ze net een urenlang interview heeft gehad met de Volkskrant over de aangifte van de tabaksindustrie. Ze verontschuldigt zich dat ze niet meer zo scherp zal zijn, maar gaat met nieuwsgierige ogen tegenover ons zitten.

Over de aangifte tegen de tabaksindustrie zegt Ficq dat het echt een fantastische zaak is om te doen: “Het is juridisch super interessant omdat het gaat om opzet, wederrechtelijkheid, eigen keuze om te roken en dat soort dingen.” Dat is een enorme uitdaging. Ze weet dat het niet makkelijk zal zijn om deze zaak te winnen, maar hoopt uiteraard wel dat het lukt. Inmiddels is bekend dat onder andere ziekenhuizen, huisartsen en het KWF zich achter Ficq geschaard hebben. Desondanks heeft het OM beslist de zaak te seponeren. Zij begrijpt overigens niet waarom mensen het verwarrend vinden, dat zij in deze zaak niet de verdachte verdedigt maar juist de kant van de slachtoffers kiest. Het is voor haar namelijk een super principiële zaak: “Waarom worden mijn cliënten vervolgd voor moord en zij niet? Terwijl zij een op verslaving gericht dodelijk product ontwikkelen en op de markt brengen. Ik zou het raar vinden als ik plotseling met het OM zou samenwerken, bijvoorbeeld omdat ik een kroongetuige bijsta. Dat is voor mij taboe. Dat zou ik niet eens overwegen.”

Wat Ficq ook niet overweegt, is het verdedigen van overtuigingsdaders met radicale meningen. “Dus als Wilders bij mij aanklopt en vraagt of ik hem wil verdedigen, dan zeg ik: nee meneer Wilders, zoek een ander. Ik heb echt geen zin om de stem van de overtuiging van mijn cliënt te worden.” Maar over het algemeen zijn allerlei soorten en maten verdachten welkom. Ze vindt zaken van vlees en bloed interessanter dan fraudezaken, daar gaat haar hart net even iets sneller van kloppen.

Dit roept de vraag op of haar werk invloed heeft op haar persoonlijke leven. Ze heeft twee studerende kinderen die niet meer thuis wonen. Hierover zegt ze: “Ik heb af en toe wel fantasieën die natuurlijk ook wel deels ontstaan zijn doordat ik met hele zware zaken te maken heb. Dus mijn angsten zijn wel enigszins ingekleurd door de zaken die ik doe, ja.”

Wij zien een betrokken en gedreven vrouw. Maar wat maakt nu een goede strafrechtadvocaat? 100% inzet en 100% geheimhouding, volgens Ficq. Daarnaast moet je kunnen verwoorden wat je vindt, basiskennis hebben van het recht en creatief zijn. “Je moet buiten de lijntjes denken, om op die manier een invalshoek te creëren die de zaak voor jouw cliënt bijzonder maakt en er bovenuit tilt.” Bekend is dat Ficq nooit een zaak doet waar zij niet volledig achter staat: “Op het moment dat je dat doet, heb je een belemmering om je 100% in te zetten voor de cliënt.” Over de relatie met de cliënt zegt ze: “Je moet nooit iets beloven wat je niet waar kan maken. Je moet eerlijk zijn. Je moet je aan alle regels houden. De cliënt moet voelen dat je ongelooflijk voor hem knokt. Dat je alles uit de kast haalt wat nodig is. Dat is wat een cliënt wil en wat je als advocaat ook moet willen.” Deze strijdvaardigheid heeft Ficq altijd gehad. Daarnaast is het heel verhelderend als ze een cliënt in de bajes bezoekt. Door haar gevoel voor vrijheid en onvrijheid beseft ze ongelooflijk goed hoe pittig het moet zijn als je je vrijheid niet ten volle benutten kunt.

Het beeld dat in de maatschappij heerst over strafrechtadvocaten is niet altijd even zuiver geweest. Ze is niet blij met het beeld dat bijvoorbeeld Bram Moszkowicz geschetst heeft. “Er is niets glamorous aan ons vak. Het is een prachtig, rauw en heerlijk vak.” Uiteraard is iedere strafrechtadvocaat een individu met een eigen manier van werken, maar ze vindt het knokken voor het behoud van kwalitatief goede strafrechtadvocaten van groot belang. “Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin je een strafrechtadvocaat nodig hebt. Bezuinigingen zullen tot afbraak van kwaliteit leiden.” Hiermee doelt ze op de uitspraken van oud-staatssecretaris Fred Teeven die door bezuinigingen de inperking of ‘verstrenging’ van het strafrecht wilde bereiken. Die uitlatingen vindt ze haaks staan op het waarborgen van een eerlijk proces: “wij hebben maandenlang geknokt voor het behoud van goede rechtsbijstand en als je dan geconfronteerd wordt met een staatssecretaris met een onsmakelijke dubbele agenda, word je daar niet vrolijk van.”

Als laatste blikken wij terug op haar studententijd. Ze merkt op dat ze echt nergens mee bezig was en al helemaal niet met haar toekomstige carrière. “Ik ben natuurlijk ook al superoud. Maar even los daarvan, ik heb ook mogelijkheden gehad eens een carrièreswitch te maken, maar dat boeide mij allemaal niet. Ik vind mijzelf ook echt een advocaat. Daar moet je ook een beetje ongenuanceerd voor zijn en dat ben ik ook.” Onder de studenten van nu heerst er volgens haar veel prestatiedruk. Maar ze drukt ons op het hart dat juridische kennis slechts één onderdeel is om een goede strafrechtadvocaat te worden. Andere onderdelen zijn levenswijsheid, een zekere volwassenheid in het benaderen van problemen en niet te snel oordelen om te zien dat er meerdere kanten aan mensen en problemen kleven. De cv’s worden bij Ficq & Partners op een andere manier bekeken dan wellicht bij een Zuidas-kantoor. Het beoordelen van mensen op hun cijfers is veel minder interessant. Mensen moeten een goed ontwikkelde sociale intuïtie hebben. “Je moet namelijk met zo veel verschillende partijen communiceren, met je cliënt, instanties, politie, OM en uiteraard de rechter. Die moet je naar je toe weten te trekken, dat hij naar je wíl luisteren en dat hij niet denkt: hou je mond, ik vind het allemaal niet interessant wat je te melden hebt.”

Wij bedanken haar voor dit krachtige interview en discussiëren op de fiets welke van de reeks aan prachtige oneliners we voor de titel gaan gebruiken.