Het is crisis bij techgigant Philips. Het bedrijf riep vorig jaar wereldwijd 5,5 miljoen van zijn slaapapneu-apparaten terug. Het geluiddempende schuim in de apparaten zou grote schade aan de gezondheid van de gebruiker kunnen veroorzaken. Het is een van de grootste terugroepacties van medische apparaten ooit. Daarnaast blijkt uit vertrouwelijke communicatie dat Philips jaren geleden al wist dat het schuim ongeschikt was. De affaire heeft ervoor gezorgd dat investeerders het aandeel massaal dumpen, met negatieve recordcijfers als gevolg. Tevens hebben beleggers een mega schadeclaim ingediend en lopen er honderden rechtszaken in binnen- en buitenland.
De terugroepactie
Slaapapneu is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens het slapen tijdelijk stokt. Het gebruik van de slaapapneu-apparaten zorgt ervoor dat de gebruiker ’s nachts goed kan blijven ademen. Voor mensen die een apparaat van Philips hebben gekocht, zorgt de terugroepactie voor een hoop onrust. Het blijkt te gaan om een recall type 1, de zwaarste veiligheidscategorie. In de apparaten zit namelijk een geluiddempende schuimlaag die na verloop van tijd afbrokkelt, waarna de loskomende deeltjes in de luchtwegen terecht kunnen komen. Veel klanten van Philips hebben een vervangend apparaat ontvangen. Zij die nog wachten op vervanging staan momenteel voor een zorgelijk dilemma: het apparaat gebruiken en mogelijk schadelijke deeltjes inademen of slapen zonder het apparaat met alle gezondheidsrisico’s van dien.
Sinds 2008 gebruikt Philips het schadelijke schuim in zijn apparaten. Uit vertrouwelijke e-mails tussen Philips en de producent, gepubliceerd in een rapport van de Amerikaanse Food and Drug Administration, blijkt dat Philips sinds 2015 al vragen had over de kwaliteit van het schuim. Er volgt sindsdien steeds meer berichtgeving waaruit blijkt dat Philips wist dat het schuim schadelijk is. Bovendien blijkt dat het bedrijf ook op de hoogte was van het feit dat er een uitstekend alternatief op de markt was. Op de vraag waarom het bedrijf zo lang heeft gewacht met alarm slaan, is nog steeds geen inhoudelijk antwoord gegeven.
Productaansprakelijkheid
Een producent is op grond van artikel 6:185 van het Burgerlijk Wetboek (BW) aansprakelijk voor schade toegebracht aan de consument door een door hem in het verkeer gebracht gebrekkig product. Artikel 6:186 BW bepaalt voorts dat een product gebrekkig is indien dit niet de veiligheid biedt die daarvan verwacht mag worden. De bewijslast ligt bij de gedupeerde, die moet aantonen dat het product gebrekkig is.
Gebreken aantonen blijkt in de praktijk lastig voor een consument, omdat er doorgaans een groot verschil in deskundigheid bestaat tussen producent en gebruiker. In dit geval heeft Philips zelf de apparaten teruggeroepen en aangegeven dat deze zwaar letsel kunnen veroorzaken. Door deze handelingen hoeven de consumenten de gebrekkigheid van de apparaten hoogstwaarschijnlijk niet meer te bewijzen. Philips heeft tot nu niet de tijd genomen de consument hierover duidelijkheid te verschaffen, wel kon het een reservering van 1,6 miljard voor de juridische afwenteling van de affaire maken. In Amerika lopen al meer dan honderd zaken, zowel massaclaims als individuele aansprakelijkheidszaken. In Nederland zijn er vooralsnog een paar schadeclaims ingediend. Wel zijn zo’n 600 gebruikers naar de rechtbank gestapt om rapporten over de apparaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te verkrijgen.
Dramatische cijfers
Philips is de gebrekkige apparaten aan het vervangen, een operatie die zo’n 900 miljoen euro zal kosten. Dit staat los van de 1,6 miljard die het bedrijf heeft afgeschreven voor de juridische afwenteling. Nadat het nieuws van de recall bekend werd, is de beurskoers van Philips ruim 70% gedaald. Investeerders zijn woedend en eisen 16 miljard euro terug van het bedrijf voor het inkopen tegen een fictieve beurskoers. Gebruikers en investeerders claimen ‘stelselmatig verkeerd voor te zijn gelicht’ door het bedrijf. Dat Philips schijnbaar al langer wist van de gebrekkige apparaten, zet het verhaal van de gedupeerden kracht bij.
Of het nog goed komt met Philips zal de komende tijd moeten blijken. De nieuwe topman Roy Jakobs verkondigde in de bijzondere aandeelhoudersvergadering dat het bedrijf ‘realisme’ nodig heeft om de ‘grote crisis’ waar het nu in zit af te wenden. Hopelijk is het bedrijf in ieder geval ‘realistisch’ genoeg om de gedupeerde slaapapneu-patiënten zo snel mogelijk van een vervangend apparaat te voorzien.
