Picnic hoeft geen schadevergoeding te betalen aan Max Verstappen, zo bepaalde het gerechtshof Amsterdam 2 juni jongstleden. Vanaf het begin van Verstappens professionele carrière werkt hij samen met Jumbo. In de reclames van de supermarktketen bezorgt hij in zijn razendsnelle bolide boodschappen bij doodgewone Nederlanders. In 2017 bracht Picnic hierop een parodie uit, waarbij een lookalike van Verstappen boodschappen rondbrengt in een kleine elektrische bezorgbus van Picnic. Verstappen daagde het online supermarktbedrijf voor de rechter wegens inbreuk op zijn portretrecht, waarbij hij 350.000 euro van Picnic vorderde. De rechtbank van Amsterdam wees zijn vordering gedeeltelijk toe, waardoor Picnic 150.000 euro aan Verstappen moest betalen. Echter, in hoger beroep is Picnic in het gelijk gesteld, maar waarom eigenlijk?
Gebruik Verstappens lookalike onrechtmatig
Het portretrecht waarop Verstappen zich beroept, kan worden ingeroepen tegen een ongeoorloofde openbaarmaking van het portret die de (redelijke) belangen van de geportretteerde schendt. In de zaak van Verstappen tegen Picnic bepaalde de rechtbank allereerst dat er sprake was van gebruik van Verstappens portret, omdat de lookalike alle karakteristieke kenmerken van Verstappen bezat. Waarschijnlijk kon de dubbelganger niet zo hard rijden als Verstappen, maar hij had wel dezelfde Red Bull-pet op, droeg dezelfde raceoutfit en had hetzelfde postuur. Bovendien was het Picnic’s bedoeling om dit beeld bij het publiek op te roepen, aangezien de oprichter van Picnic bij RTL Boulevard bekende dat een lookalike gebruikt was. Daar kwam nog bij dat Verstappen een commercieel belang had bij het verzet tegen de parodie van Picnic, waarmee de inbreuk op Verstappens portretrecht volgens de rechtbank vaststond.
Toch geen schending van Verstappens portretrecht
Picnic was het oneens met deze uitspraak en ging in hoger beroep bij het gerechtshof Amsterdam. De online supermarktketen beroept zich vanaf het begin van de rechtszaak op de vrijheid van meningsuiting. Een grapje moet kunnen, zo betoogt Picnic. Het hof ging hierin mee en haalde een aantal redenen aan waarom Verstappens portretrecht niet is geschonden door de parodie. Allereerst zijn de gelaatstrekken van de lookalike gelijkend, maar zeker niet identiek. Ten tweede is het scenario van de reclamespotjes compleet verschillend. De nadruk van de parodie van Picnic ligt niet op de snelheid van de Formule 1-wagen, maar op het tijdig vertrekken van het elektrische bestelbusje en het met plezier bezorgen van de boodschappen. Allerlaatst wordt het gezicht van Verstappen niet getoond, waardoor het voor het publiek duidelijk is dat het om een persiflage van Verstappens reclamefilmpjes gaat.
Het hof sluit af met de conclusie dat de bescherming van Verstappens portretrecht zich niet uitstrekt tot de verspreiding van een parodie, waarbij geen redelijke twijfel bestaat over het feit of het wel of niet Verstappen is die de boodschappen bezorgt. Het feit dat Picnic de associatie met Verstappen opzettelijk heeft gewekt, doet daar niet aan af.
Verstappen nog steeds immens populair
Naast de mogelijke schending van Verstappens portretrecht heeft het hof onderzocht of diens eer, goede naam en zakelijke belangen zijn geschaad door de parodie. Mocht dit het geval zijn, dan levert dit een onrechtmatige daad en dus recht op schadevergoeding op. Het hof is vrij resoluut in haar uitspraak dat hier geen sprake van is. Wat betreft Verstappens eer en goede naam stelt het hof dat deze absoluut niet zijn aangetast. Mocht dit wel het geval zijn geweest, dan zou de vrijheid van meningsuiting hiervoor niet hoeven wijken, want: een grapje moet kunnen.
De zakelijke belangen van Verstappen zijn ook niet geschaad, omdat zijn populariteit nog steeds immens is en hij kort na de parodie zijn contract met Jumbo heeft verlengd. Of Verstappen in cassatie gaat tegen de uitspraak van het hof, valt nog te bezien. In de tussentijd zal hij zich drukker maken over het huidige Formule 1-seizoen, waarin hij tot nu toe al drie keer niet finishte en slechts één race wist te winnen.
