Monique van Herksen gaat als Transfer Pricing-specialist al vele jaren mee in de internationale fiscale praktijk. Zij werkte voor kantoren als Baker McKenzie en EY, maar ook voor de Amerikaanse overheid en de Verenigde Naties (VN). Voor de VN heeft zij gedoceerd in ontwikkelingslanden, dus wie anders dan Van Herksen kan ons de ondoorgrondelijke wereld van Transfer Pricing uitleggen?
Een paar maanden na mijn stage heet Van Herksen ons met drie kussen hartelijk welkom op het kantoor van Simmons & Simmons. Bij dit Zuidaskantoor is Van Herksen gaan werken met haar oude team van EY en Baker McKenzie wat zij à la Ocean’s Eleven heeft opgetrommeld. Zij kwam er met voormalig werkgever EY niet uit omdat deze haar in Amerika wilde houden, terwijl zij haar man wilde volgen terug naar Europa. “Ja leuk, maar mijn huwelijk gaat toch echt voor.”
Kinderdroom
Geboren en getogen op het belastingparadijs Curaçao kwam Van Herksen door de zeilsport op jonge leeftijd in aanraking met fiscalisten. Hierdoor was de keuze voor haar toekomst kinderlijk eenvoudig: “Ik word fiscaal partner op een kantoor, want dan kan ik tenminste zeilen.” Hoewel wij vast allemaal een kinderdroom hadden, volgde Van Herksen de hare ook daadwerkelijk. Deze leidde haar eerst naar Amsterdam en vervolgens naar Amerika om de studie rechten te volgen. Zij vond Nederland verschrikkelijk: “Ik miste het Antilliaanse mooie weer en het praten met handen en voeten.” In Amerika kon zij haar draai wél vinden, waardoor zij daar bleef werken na haar studie. Omdat haar baan bij de VN te weinig betaalde om er van te kunnen eten, solliciteerde Van Herksen bij de Amerikaanse belastingdienst. Zij zag een Uncle Sam poster met als onderschrift: “We want you to join the IRS.” Een afwijzing volgde. Maar na veel bijdehante telefoontjes op steeds vroegere tijdstippen, sprak zij uiteindelijk om zeven uur ’s ochtends de juiste persoon. Het bleek een budgetteringsprobleem, waardoor zij alsnog de volgende dag parttime kon beginnen.
“Totaal geluk, geen wijsheid”
Op de vraag hoe zij de Transfer Pricing scene is ingerold, antwoordt zij geamuseerd: “Totaal geluk, geen wijsheid.” Op een dag onderweg naar de bibliotheek van de IRS, werd zij van de gang geplukt met de vraag: “Ben jij druk?.” Zij antwoordde van niet, waardoor die persoon concludeerde: “Mooi, dan werk je nu voor mij.” Zo werd Van Herksen opeens de eerste advocaat in het allereerste verrekenprijzen team ter wereld.
Transfer Pricing
Transfer Pricing (verrekenprijzen in het Nederlands) is het maken van prijsafspraken binnen een concern. Stel, er is een multinational waarbij het ene dochterbedrijf diensten verleent en het andere producten produceert. Voor die diensten en producten die de dochters aan elkaar verkopen, betalen zij een bepaalde prijs. Deze prijs vormt bij de ene dochter een kostenpost, wat je van de winst af mag trekken. Bij de dochter waaraan betaald wordt, vormt deze prijs dus een inkomstenbron. Binnen een concern worden die prijzen over en weer met elkaar verrekend.
“Het was dus een manipulatie-spelletje”
Uitgebreide regels voor Transfer Pricing bestaan pas sinds 1986 en werden voor het eerst in Amerika ingevoerd. Voor die tijd verzonnen concerns zelf hun verrekenprijzen. Het is namelijk voordelig om zoveel mogelijk winst in een land met een laag belastingtarief te hebben, want daar betaal je dan weinig belasting over. Dochters in zogenaamde belastingparadijzen vroegen hierom hoge prijzen en dochterondernemingen in landen met hoge belastingtarieven berekenden juist lage prijzen (of betaalde de hoge prijzen juist aan andere gelieerde ondernemingen). Zo vloeit de winst van hoogbelaste landen naar laagbelaste landen. Dit alles leidt tot een zo laag mogelijke belasting over het hele concern. Van Herksen concludeert: “Het was dus een manipulatie-spelletje: Waar wil ik dat mijn winst neervalt?”
Om dit tegen te gaan is er de regel dat bedrijven binnen een concern prijzen in rekening moeten brengen alsof zij met een onbekende tegenpartij handelen. Hier zijn allerlei rekenmethoden voor om deze prijzen vast te stellen. Van Herksen helpt bedrijven om de prijzen te bepalen, het zogenaamde benchmarken. Maar het liefste doet ze procedures om naar eigen zeggen “Voortijdig te steggelen of de prijs juist is gezien de feiten en omstandigheden.” Een procedure voorafgaand aan een daadwerkelijke audit hierover bestond eerder niet en Van Herksen heeft in al die jaren bijgedragen aan het uitkristalliseren van dit zogenaamde Advance Pricing Agreement proces. Tegenwoordig heeft zij een nieuwe uitdaging, namelijk de digitale economie. Bedrijven zoals Google werken online waardoor zij niet te maken hebben met landelijke grenzen. Van Herksen smult van dit probleem: Waar moeten zij voor wat belast worden? Bij haar zoektocht naar praktische oplossingen kan zij vertrouwen op haar ervaring: “Nu is het een ronde tafel in plaats van een vierkante, maar het is nog steeds een tafel.”
Rubik’s Cube
In sommige landen is Transfer Pricing vastgelegd in de wetgeving maar over het algemeen zijn er alleen internationale richtlijnen. Deze zijn dus niet dwingend en half lachend zegt zij daarover: “Ja bedankt, dat ga ik niet volgen.” Het is net een Rubik’s Cube en dit is precies waarom Van Herksen haar werk fantastisch vindt. “Aan één kant heb je een heel geel vlak en dan aan de andere kant ben je niet eens in de buurt.” Zij vervolgt, terwijl haar grijze ogen nog meer twinkelen: “Dat is heel fascinerend dat je daaraan kan draaien en sleutelen.” De fiscaliteit heeft haar altijd al geboeid, met name omdat er logica achter zit. Hoewel Van Herksen haar bureau vol paperassen ligt, houdt zij van de structuur. Daarnaast kickt Van Herksen op de uitdaging, omdat mensen de fiscaliteit als moeilijk bestempelen. Wilskracht en doorzettingsvermogen heb je nodig om dit vak te kunnen. Van Herksen bijt zich als een terriër vast in een probleem: “Je moet kunnen blijven zitten en het willen om die klote Rubik’s Cube opnieuw op te pakken.”
Schuren doet glanzen
Naast al haar werkzaamheden is zij in haar vrije tijd bezig om een boek te laten uitgeven over drie Antilliaanse kunstenaars als ode aan haar overleden moeder. Door haar jeugd op de Antillen is zij zich niet bewust geweest van racisme. “Ik heb vrienden in alle soorten en maten.” Volgens Van Herksen worden de meest briljante ideeën geboren wanneer verschillende nationaliteiten hun krachten bundelen, ook al snappen zij elkaar in eerste instantie niet. Het is uiteraard veel efficiënter om met hetzelfde soort mensen te werken, want die begrijpen elkaar zonder iets te zeggen. Daarom is het logisch dat de Zuidas een dergelijke cultuur heeft. Maar, zo concludeert Van Herksen: “Schuren doet glanzen, maar dat schuren is geen makkelijk proces.”
