Dirk Knottenbelt is partner bij een van de grootste arbitragepraktijken van Nederland. Hier procedeert hij veelal niet in de rechtbank, zoals de klassieke advocaat. Arbitragezaken spelen zich namelijk af in hotels en vergaderzalen over de hele wereld. Door de geheimhouding die deze zaken met zich meedragen is de wereld van de arbitrage minder bekend dan die van de rechtszaal. Vanuit zijn thuiskantoor spreken wij hem digitaal over zijn bijzondere vak.
De Rotterdamse advocatuur
Tijdens zijn studie was Knottenbelt fervent roeier. Hij was dan ook totaal nog niet bezig met de route naar de advocatuur. Na zijn studie solliciteerde hij bij zowel advocatenkantoren als de rechterlijke macht. Uiteindelijk belandde hij bij NautaDutilh in Rotterdam, waar hij lange tijd op de maritieme afdeling werkzaam was. In 1998 maakte hij de overstap naar Houthoff, dat op dat moment flink aan het groeien was. In Rotterdam bleef hij, waar hij op de algemene procespraktijk belandde. Deze focuste zich al snel op arbitrage. “De Rotterdamse advocatuur is onderling heel leuk en vriendschappelijk.” Anders dan in Amsterdam misschien, vervolgt hij lachend. “In Rotterdam staan wij ons er op voor dat ‘een man een man een woord een woord’ is. Dat vertrouwen werkt heel prettig.”
Accountant als arbiter
Arbitrage is een mogelijkheid die de Nederlandse wet biedt om een geschil voor te leggen aan een zelfgekozen rechter – de arbiter – in plaats van een overheidsrechter. Partijen hebben verschillende redenen om hiervoor te kiezen. “Bij een rechtbankprocedure is alles openbaar. Je kan naar het vonnis luisteren, je weet wie de partijen zijn. Als partijen dat niet willen, kunnen ze arbitrage afspreken.” Ook expertise is een beweegreden om een zelfgekozen rechter aan te stellen. “Soms willen partijen bijvoorbeeld een accountant als arbiter hebben als er een ingewikkeld financieel geschil is.” Een derde belangrijke reden is de uitvoerbaarheid van arbitrale vonnissen, met name buiten Europa. “De mogelijkheden om met een arbitraal vonnis wat in het buitenland te doen, zijn veel groter dan met een vonnis van de Nederlandse rechter.”
Procedures in hotels
Dat arbitrageprocedures anders zijn dan die bij de rechtbank, wordt al snel duidelijk. Knottenbelt legt uit dat wanneer partijen arbitrage overeenkomen, de procedure vaak niet in een van hun vestigingslanden plaatsvindt, maar in een ander land. “Zwitserland is bijvoorbeeld populair vanwege het neutrale imago.” Het land wat gekozen wordt, bepaalt vervolgens het procesrecht van de arbitrage: in Nederland is het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van toepassing. Wanneer hij cliënten bijstaat waarin de arbitrage in het buitenland plaatsvindt, is het dus ook omschakelen. “Stel partijen willen heel graag Ivoorkust als plaats van arbitrage en je cliënt vraagt waar ze aan toe zijn, dan moet je naar een advocaat in Ivoorkust en daar advies vragen over hun arbitrage procesrecht.” De cliënten die Knottenbelt bijstaat, zijn over het algemeen grote bedrijven die een contractueel geschil hebben. Het kunnen zowel Nederlandse partijen die geschillen hebben in het binnen- of buitenland zijn, als buitenlandse partijen die afgesproken hebben dat de arbitrage in Nederland plaats gaat vinden.
“Zoals je op televisie ziet bij Suits”
De arbitrages kunnen vaak dagen achter elkaar duren. “In plaats van een paar uur bij de rechtbank, heb je zittingen van een aantal dagen in bijvoorbeeld een hotel.” Ook wordt er bij arbitrage veel meer gebruik gemaakt van experts, en is er meer ruimte voor cross-examination. Hierbij kan een getuige van de ene partij op zitting door de advocaat van de wederpartij flink onder druk worden gezet. “Zoals je op televisie ziet bij Suits.” Hij vervolgt: “Het is dan heel interessant om te zien als je een Amerikaan of Engelsman tegenover je hebt staan, hoe goed die daar in zijn”. Het internationale aspect vindt Knottenbelt leuk aan zijn vak. “Je reist veel en komt in omgevingen waar je zaken moet bepleiten met allerlei vertalers erbij.”
Andere invalshoeken
Als advocaat is het dus behoorlijk aanpassen in de internationale omgeving waarin arbitrages veelal plaatsvinden. Alsof dat nog niet spannend genoeg is, is er bij arbitrage geen mogelijkheid tot hoger beroep. Alles moet dus in ‘eerste aanleg’ goed gaan. Toch vindt Knottenbelt niet dat een advocaat in de arbitrage per se andere kwaliteiten moet hebben dan andere advocaten. “Er wordt wel veel in het Engels geprocedeerd, dus het is belangrijk dat je goed Engels spreekt, schrijft en leest.”
“Je ziet tijdens een pleidooi ineens van de andere kant hoe dat gaat en hoe dat overkomt”
Nog een bijzonder aspect aan Knottenbelt’s vak, is dat hij ook regelmatig als arbiter gevraagd wordt, en dan dus aan de andere kant van de tafel zit. “Ik heb eens een zaak samen met Belgische en Chinese arbiters gedaan. Dat is heel leuk, dan zie je dat iedereen een andere invalshoek heeft.” Naast advocaat treedt hij op als raadsheer-plaatsvervanger bij het Hof. Daar leert hij ook veel. “Je ziet tijdens een pleidooi ineens van de andere kant hoe dat gaat en hoe dat overkomt.” Dat het pleiten in Nederland ook anders kan, heeft hij wel geleerd na zijn internationale collega’s zo vaak in actie te zien. Hij geeft studenten die deze tak van de advocatuur ambiëren de tip hier aandacht aan te besteden. Bijvoorbeeld door deel te nemen aan moot courts of pleitgenootschappen. Maar, niet vergeten ondertussen ook een beetje lol te maken. “Werken doe je voor de rest van je leven, je studententijd doe je als het goed is maar een keer. Daar zou ik zeker van genieten.”
