Elon Musk investeerde onlangs met Tesla 1,5 miljard dollar in Bitcoin. Ook belooft het bedrijf in de toekomst deze cryptovaluta te gaan accepteren als betaalmiddel voor zijn auto’s. De bitcoin is in opmars. Bevestigt dit eindelijk de potentie van de bitcoin en blockchain, de technologie achter cryptovaluta? Of blijft het slechts een ideologie die voor altijd de ogen in de rug zal voelen van heersende banken, overheden en zelfs het klimaat? Eén ding is zeker, veel juridische vragen rondom de cryptovaluta zijn nog onbeantwoord en intussen kijkt Brussel naar regulering op Europees niveau. De vraag is echter of dit Europese wetsvoorstel overtuigend genoeg is.
De banken staan buitenspel
Onder het pseudoniem van Satoshi Nakamoto heeft een onbekend(e) persoon of groep de cryptomunt bitcoin ontworpen en de eerste blockchain database opgericht. Waar een normale betaling altijd via een derde, centrale partij verloopt, gaat een transactie in bitcoins direct tussen personen. Door de unieke technologie van de blockchain worden alle transacties decentraal gecontroleerd. Dit betekent dat het vertrouwen is overgeleverd aan alle deelnemers op het netwerk, in plaats van bijvoorbeeld aan de bank. Alle blockchain gebruikers houden namelijk een kopie bij, van alle transacties in het systeem en controleren zo elkaar. Kortom, de bitcoin maakt het mogelijk om zonder tussenpartij te handelen. Als het aan overheden en centrale banken ligt een ondenkbaar idee. Immers, zij staan buitenspel wanneer transacties niet meer getraceerd kunnen worden en het bijdrukken van geld slechts een nutteloze bevoegdheid blijkt te zijn.
Het wij-gevoel: 27 lidstaten, één rechtsgebied
De opkomst van een volkomen nieuw betaalsysteem vraagt natuurlijk om duidelijkheid. Aan welke regels moet de bitcoin handelaar zich houden? Welke rechtspraak moet geraadpleegd worden wanneer iemand uit Frankrijk in conflict raakt met een Nederlander, die weigert het afgesproken bedrag aan bitcoins over te maken? Het is vooralsnog een juridische warboel. Als het aan onze wetgevers in Brussel ligt biedt dit wederom de uitgelezen kans om het wij-gevoel van Europa nogmaals aan te wakkeren. Eind 2020 heeft de Europese Commissie een wetsvoorstel gepubliceerd dat de richtlijn bevat betreffende markten in cryptoactiva. Het valt nog te bezien of het Europese Parlement dit zal goedkeuren.
De poort naar grootschalige innovatie of toch excessieve regelgeving?
Dat het recht niet kan achterblijven staat buiten kijf. Maar is het nu al de tijd om daadwerkelijk de wetteksten uit te breiden? Commissievoorzitter Ursula von der Leyen benadrukt de noodzaak om juist nu met alle lidstaten eenzelfde visie op cryptovaluta te vormen. Enerzijds om maximaal kansen te kunnen benutten en talent, investeerders en bedrijven aan te trekken. Anderzijds om behendig op de opkomende risico’s te kunnen reageren. Volgens de Commissie zal het EU-reguleringskader dan ook geen hinderpaal vormen voor de toepassing van nieuwe technologieën door financiële diensten. Wat hebben deze bedrijven aan zo’n regulering? Het grootste voordeel is dat de zogeheten cryptobedrijven zich maar in één rechtsgebied hoeven te registreren binnen de EU.
In het hol van de leeuw
Toch is er twijfel: wordt de opmars van onder andere de bitcoin zo niet te veel gelimiteerd? Cryptovaluta maken het mogelijk om mensen die in vernietigde, corrupte economische systemen verkeren te helpen, wanneer er geen andere opties meer voor hen bestaan. Het zou zonde zijn die toevlucht tegen te houden met de wet. Helaas bestaan er naast deze ideologie ook veel risico’s. De bitcoin verbruikt bijvoorbeeld meer elektriciteit per transactie dan ieder ander betaalmiddel wereldwijd. Daarnaast biedt de ogenschijnlijke anonimiteit van het systeem een uitweg voor witwasserij en criminaliteit. Als de zwarte markt gaat opereren op het cryptovaluta speelveld, zal dit de reputatie van het betaalsysteem tenietdoen. Het zal een uitdaging worden om draagvlak binnen de EU te krijgen van een reguleringskader dat deze risico’s zal aanpakken. EU-wetgevers wagen zich ook dit keer weer in het hol van de leeuw en zullen wederom met een sterke argumentatie moeten aanschuiven bij het debat.
