Het Hof bekrachtigde in februari een belangrijke beslissing van de kantonrechter waaruit voortkomt dat maaltijdbezorgers werknemers zijn. Na vele uitspraken in verschillende Europese landen over de platformwerkers, zoals maaltijdkoeriers en Uber-chauffeurs, komt nu ook de Europese Commissie in actie. De Commissie vindt het belangrijk om de rechten van platformwerkers te verbeteren en wil fatsoenlijke werkomstandigheden bewerkstelligen. Op donderdag 9 december heeft de Commissie een wetsvoorstel gestuurd naar het Europees Parlement en de lidstaten, waarin staat dat platformmedewerkers een vast contract moeten krijgen.
In Europa werken naar schatting 28 miljoen Europeanen voor vijfhonderd verschillende platformbedrijven. Dit aantal wordt steeds meer. De Commissie denkt dat rond de 5,5 miljoen mensen op dit moment onterecht als zzp’er werken. Deze groep loopt een groter risico te weinig betaald te krijgen dan vaste krachten. Het wetsvoorstel zal ervoor zorgen dat de zogenoemde platformwerkers als werknemers worden beschouwd waardoor zij gemiddeld 121 tot 1800 euro per jaar meer zullen verdienen. Naast het recht op een fatsoenlijk loon krijgen zij ook recht op onbetaald verlof, uitkeringen, een pensioen en zullen er afspraken gemaakt worden over de werktijden. Voor de platforms betekent dit een fikse stijging in de kosten. Deze kunnen oplopen tot zo’n 4,5 miljard euro. Naar verwachting zullen deze extra kosten doorberekend worden naar de klant, waardoor een bestelde pizza of de Uber rit duurder kan gaan worden.
Moderne slavernij
Wanneer is er nou sprake van een schijnconstructie bij een platformbedrijf? Bij veel bedrijven is er namelijk niks aan de hand en kunnen medewerkers gewoon als zzp’er blijven werken. Neem bijvoorbeeld een platform waar consumenten een oproep kunnen plaatsen. Ondernemers kunnen hierop reageren en hun diensten aanbieden waarbij ze hun eigen tarief bepalen. Er ontstaat een schijnconstructie wanneer een platformbedrijf dit tarief vastlegt en voor de zzp’er bepaalt, zoals bij Uber en Deliveroo het geval is.
Het doel van het wetsvoorstel is dat er omgekeerde bewijslast ontstaat. De Commissie wil als uitgangspunt dat mensen als werknemers worden beschouwd, tenzij het tegendeel bewezen wordt. Mocht een werknemer of een platform het hier niet mee eens zijn, dan kunnen zij dit aanvechten en moeten zij aantonen waarom de platformmedewerker een zzp’er is. De Commissie heeft vijf criteria opgesteld. Als aan twee van deze criteria is voldaan, betekent dit dat iemand niet als zzp’er kan fungeren. Hier is bijvoorbeeld sprake van als het platform de hoogte van de vergoeding bepaalt, kledingvoorschriften of gedragsregels vaststelt of toezicht houdt op de kwaliteit van het werk.
Verdeelde reacties zonder acties
Platformbedrijven zijn aantrekkelijk voor werknemers met weinig kansen op de ‘gewone’ arbeidsmarkt, denk aan mensen met een beperking, migranten of jongeren die houden van flexibiliteit. Brussel geeft aan oog te hebben voor de bescherming van deze koeriers en oproepkrachten, maar de reacties hierop zijn niet altijd even positief. Deliveroo heeft in verschillende nieuwsberichten laten weten dat het voorstel de rechtszekerheid voor de platformwerkers zal verkleinen en het enkel werkgelegenheid voor juristen creëert. Ook Uber bevestigt dat het voorstel voor een verslechtering van de werkomstandigheden zal zorgen. De vakbond FNV is echter wel blij dat er vanuit Europees niveau aandacht is voor deze kwestie. Waar de Nederlandse regering de verantwoordelijkheid volgens hen liet liggen pakt Europa het misbruik en de uitbuiting wel goed aan. Toch is er nog geen sprake van drastische veranderingen. Als het Europese Parlement het wetsvoorstel aanneemt moet de EU-richtlijn nog vertaald worden in landelijke wetgeving, dit kan nog wel even duren. Dus de bezorging van het wetsvoorstel laat nog even op zich wachten.
