In Georgië zijn de afgelopen weken hevige demonstraties geweest tegen het nieuwe wetsvoorstel ‘Buitenlandse Agenten’. De demonstranten hebben zich onder andere in het weekend van 11 en 12 mei 2024 massaal voor het parlementsgebouw in de hoofdstad Tbilisi verenigd om samen te demonstreren tegen de controversiële wet. Er werd tijdens de demonstraties veelvuldig met de Europese vlag gezwaaid. Het vele demonstreren heeft echter geen invloed gehad op de beslissing van het parlement. Op 14 mei heeft het parlement van Georgië namelijk in de derde en laatste stemronde ingestemd met de nieuwe wet. Waarom zorgt dit nieuwe wetsvoorstel voor zulke ophef, en waarom hebben de demonstranten de Europese vlag meegenomen naar het Georgische parlementsgebouw?
Het zwijgen opleggen
Om de ophef te begrijpen, is het van belang het wetsvoorstel te duiden. Het wetsvoorstel betreft een regeling die organisaties, welke meer dan twintig procent van hun financiering vanuit het buitenland krijgen, verplicht zich te registreren als ‘buitenlandse agent’. Wanneer ze onder de wet als buitenlandse agent worden aangemerkt, zijn die organisaties verplicht uitgebreide rapportages aan te leveren. Daarnaast worden ze onder toezicht van Justitie gesteld. Dit zorgt voor veel ophef in Georgië omdat het dreigt zowel de vrijheid van meningsuiting als de vrijheid van vereniging in te perken. Het is namelijk een manier om de oppositie de mond te snoeren. Journalisten, mensenrechtenorganisaties en mediabedrijven kan zo het zwijgen worden opgelegd. Op 16 april 2024 stemde het Georgische parlement in eerste instantie in met dit nieuwe wetsvoorstel. Na meerdere stemrondes kwam het Georgische parlement op dinsdag 14 mei 2024 in de derde stemronde definitief het wetsvoorstel overeen.
Russische replica
Onder critici wordt het nieuwe wetsvoorstel in Georgië ook wel de ‘Russische wet’ genoemd. Dit komt omdat er in Rusland in 2012 al een soortgelijke wet is ingevoerd. Poetin gebruikt deze wet om politieke tegengeluiden monddood te maken. De Buitenlandse Agentenwet heeft in Rusland al veel schade aangericht bij Russische maatschappelijke organisaties. Veel van die maatschappelijke organisaties binnen Rusland vallen inmiddels onder de Buitenlandse Agentenwet. Voorbeelden hiervan zijn Coming-out, een Russische organisatie die opkomt voor homorechten, en Memorial, een van de bekendste mensenrechtenorganisaties binnen Rusland. Het is dan ook niet verrassend dat de initiatiefnemer van het wetsvoorstel pro-Russisch is. Bidzina Ivanisjvili is politicus, multimiljonair en oprichter van de pro-Russische regeringspartij Georgische Droom. Deze partij poogt Georgië nog meer onder Russische invloedssferen te krijgen. Middels het nieuwe wetsvoorstel proberen zij dichter bij dat doel te komen.
De Europese vlag geheven
Tijdens de demonstraties werd er door betogers met de Europese vlag gezwaaid. De betogers vrezen dat de nieuwe wet de toetreding van Georgië tot de Europese Unie zal belemmeren. Sinds december 2023 is Georgië namelijk kandidaat-lid van de EU. De Commissie heeft sinds de beslissing Georgië opgeroepen het wetsvoorstel in te trekken, omdat de plannen van de nieuwe wet de toetreding van Georgië tot de EU kunnen ondermijnen. De vrees dat de Buitenlandse Agentenwet zal leiden tot russificatie leeft zowel bij de Commissie als bij de Georgische bevolking.
Ultimum remedium
Het Georgische parlement heeft inmiddels voor de derde en laatste keer voor de Buitenlandse Agentenwet gestemd. Salome Zourabichivili, de pro-Europese president van Georgië, is echter tegen de nieuwe wet. Zij kan nog als laatste redmiddel haar vetorecht uitroepen tegen de nieuwe wet van de partij Georgische Droom. Hoewel zij met zekerheid stelt dat zij haar vetorecht zal uitroepen tegen het nieuwe voorstel, zal het van weinig toegevoegde waarde zijn. Het parlement kan namelijk het vetorecht op haar beurt weer ongedaan maken. De partij van Ivanisjvili kent op dit moment een meerderheid in het parlement. Het vetorecht van president Zourabichivli is dus waarschijnlijk zinloos in de strijd tegen het nieuwe wetsvoorstel. De Buitenlandse Agentenwet lijkt op dit moment voor Georgië erg dichtbij, waarmee de toetreding tot de EU steeds verder weg lijkt.
