Nederland kampt met een stikstofprobleem. Op 13 november gaf Mark Rutte, geflankeerd door minister van Nieuwenhuizen (Infrastructuur), minister Schouten (Landbouw) en minister van Veldhoven (Milieu), een presentatie over deze problematiek en hoe het kabinet wenst een oplossing te bieden voor dit probleem. Waarom lijdt Nederland aan een stikstofprobleem? Maar nog belangrijker: Hoe komen wij ervan af?
Hoe zijn wij eraan gekomen?
Uit een factsheet van de Nederlandse Organisatie toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) blijkt dat Nederland per hectare grond de meeste stikstof van heel Europa produceert. Dit maakt Nederland koploper stikstofproductie en wij zullen ook niet snel van deze troon gestoten worden. Uit dezelfde factsheet blijkt namelijk dat Nederland gemiddeld vier keer zo veel stikstof uitstoot als alle andere landen in de EU en dat de depositie (red. het neerdalen van stikstof) daarvan in het buitenland groter is dan in ons eigen land. Nadat ons kikkerlandje groot is geworden in het exporteren van tulpen, kaas en dancefeesten, exporteren we nu ook een grote hoeveelheid stikstof. Dit bewijst maar weer: Nederland exportland.
Stikstof kan op meerdere manieren worden geproduceerd. Zo produceert de landbouw veel stikstof, wordt er veel uitgestoten door vervoer per auto en vliegtuig én komt er veel vrij bij de bouw van nieuwe huizen. Echter, het gaat in de stikstofproblematiek niet alleen om de productie (red. emissie). Het gaat er voornamelijk om waar deze uitgestoten stikstof neerdaalt. Het grote probleem is dat stikstof neerdaalt op natuurgebieden die middels de Natura 2000 worden beschermd. Hierdoor gaat de biodiversiteit in die gebieden erop achteruit. Dit is in strijd met de Habitatrichtlijn van de EU.
Om toch vergunningen te kunnen verlenen aan bouwprojecten en landbouwbedrijven heeft de overheid het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in het leven geroepen die erop gericht is de natuur te versterken en tegelijkertijd economische ontwikkeling mogelijk te maken. Echter, in mei 2019 oordeelde de Raad van State (RvS) in een uitspraak dat het PAS in strijd is met de Habitatrichtlijn van de EU. Het PAS maakt het namelijk mogelijk om direct toestemming te geven voor ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de natuur, terwijl vooruit wordt gelopen op verwachte positieve gevolgen van maatregelen die ten gunste zijn van de natuur. Alle vergunningen verleend onder dit programma zijn door deze uitspraak ongeldig verklaard. Woningcorporaties en landbouwbedrijven moeten nu per project, aangevraagd onder het PAS, aantonen dat dit geen effect zal hebben op de biodiversiteit in een van de beschermde natuurgebieden. Alleen dan kan het project doorgaan. Hierdoor zit Nederland in een stikstof-crisis.
Hoe komen we ervan af?
Om terug te komen op de eerder aangehaalde presentatie van minister-president Rutte heeft het kabinet een pakket aan maatregelen voorgesteld om het stikstofprobleem op te lossen. Allereerst de rotmaatregel: vanaf januari 2020 moeten we met z’n allen overdag weer honderd kilometer per uur gaan rijden op de snelwegen. Als er minder hard wordt gereden, wordt er minder benzine verbrand en is de stikstofuitstoot lager. Een logische maatregel, maar niet een waar autorijdend Nederland blij mee is. Ten tweede wil het kabinet de ammoniakuitstoot verlagen door de samenstelling van het veevoer te veranderen. Een gecompliceerde maatregel, maar als het werkt, kan het veel stikstof schelen. De laatste maatregel is een uitbreiding van de subsidie op sanering in de varkenshouderij. Een varkenshouder die zijn uitstoot innovatief laag houdt, kan een subsidie tegemoetzien. Op gemeentelijk niveau kan er nog worden gesaldeerd, wat inhoudt dat ondernemers bij een nieuw project maatregelen kunnen treffen om hun stikstofuitstoot te verminderen. Voor nu is dit een aanpak op de korte termijn, we zullen pas over een aantal jaar zien of het effect heeft gehad. Tegen die tijd is er waarschijnlijk alweer een nieuw probleem waar heel Nederland in stikt…
