De meeste Chinezen gebruiken geen Whatsapp, Facebook, Instagram, Snapchat, Tikkie etc. Nee, in China gebruikt men een soort alles-in-één-app, genaamd: WeChat. Chinese burgers kunnen zich binnenkort zelfs legitimeren met behulp van de WeChat-app. Dat schrijft The Wall Street Journal op basis van een bekendmaking van het Chinese staatspersbureau. Het is overigens niet ongebruikelijk dat Chinezen zich moeten legitimeren voor zaken die in andere landen nog anoniem afgehandeld kunnen worden. Niet alleen voor het openbaar vervoer en in hotels, maar zelfs voor het anoniem reageren op bijvoorbeeld fora dienen Chinezen zich sinds augustus 2017 te legitimeren.
Vanuit het oogpunt van de Nederlandse rechtenstudent is het op z’n minst opvallend dat de Chinezen vorig jaar niet protesteerden tegen de privacyverklaring van WeChat, terwijl WeChat hun persoonlijke gegevens doorspeelde naar het Chinese regime. Nog opvallender is de manier waarop China maatregelen heeft getroffen in Xinjiang (de thuishaven van veel moslimminderheden). De Chinese autoriteiten gaven de inwoners van Xinjiang de opdracht om de zogeheten Jingwang-app te installeren. Deze app zou automatisch alle terroristische en illegale religieuze video’s, afbeeldingen, e-boeken en elektronische documenten, opgeslagen in de telefoon van de inwoners, detecteren. Dit ging zo ver, dat het ook hun WeChat-gesprekken betrof. Het niet installeren van deze app was strafbaar, hier stond een gevangenisstraf van maximaal 10 dagen op. Maya Wang, senior onderzoeker bij Human Rights Watch, zegt hierover: “Hoewel de autoriteiten de verantwoordelijkheid hebben om de openbare veiligheid te beschermen is massale verzameling van gegevens van gewone mensen een vorm van massasurveillance en een inbreuk op privacy, ook al gaat het om terrorismebestrijding.” In combinatie met het toenemende aantal Chinezen dat daadwerkelijk geobsedeerd is door sociale media, leidt dit ‘regime’ tot een situatie waarin de Chinese overheid vrijwel alles van hun burgers kan controleren.
Hoe zit dit in Nederland? Sinds juli 2017 mag de Nederlandse overheid ook gegevens van Nederlandse burgers verzamelen die niet verdacht zijn. Dit mag alleen als er sprake is van een duidelijke dreiging. Bovendien kan de Nederlandse overheid alleen gegevens zoeken die betrekking hebben op een specifiek verzoek dat moet worden goedgekeurd door onafhankelijke toezichthouders met juridische ervaring. De meningen zijn verdeeld over het gebruik van strikte regels zoals deze. Aangezien deze wetten erg nieuw zijn is het nog niet duidelijk hoe de Nederlandse overheid het recht op privacy nou precies zal blijven beschermen tegen onevenredige surveillance maatregelen om toekomstige (terroristische) dreigingen tegen te gaan. Tot Chinese praktijken zal het in Nederland niet snel komen, maar het kan geen kwaad om eens stil te staan bij je recht op privacy.
