Dat Trump sinds zijn aantreden als president vaak onderwerp van discussie is, is niks nieuws. Toch hebben eerdere acties van de president, die dikwijls op zijn zachts gezegd dubieus te noemen zijn, nog niet eerder tot een afzettingsprocedure geleid. Nu denken de Democraten echter een smoking gun in handen te hebben. Een klokkenluider van de Amerikaanse inlichtingendienst is naar buiten gekomen met een verhaal waarin Trump zijn macht ernstig zou hebben misbruikt voor eigen politiek gewin. Voorstanders van de impeachmentprocedure noemen het de enige juiste reactie, skeptici zien het als een wanhoopsdaad waar de Republikeinen alleen maar electorale winst uit zullen behalen. De vraag is: is de gestarte afzettingsprocedure een puur politiek schouwspel, of de enige juiste juridische zet?
Een klacht van een klokkenluider van de Amerikaanse inlichtingendienst over een telefoongesprek tussen Trump en de Oekraïense president lijkt de druppel die de emmer bij de Democraten doet overlopen. Na een maandenlange discussie over het wel-of niet starten van een afzettingsprocedure is Trump volgens de Democraten nu toch echt zijn boekje te buiten gegaan. In een telefoongesprek probeert hij zijn Oekraïense collega onder druk te zetten om een onderzoek te starten naar mogelijke corruptie van zijn politieke tegenstander, Joe Biden en zijn zoon. Kort voordat dit gesprek plaats vond heeft het Witte Huis honderden miljoenen dollars door het Congres toegezegde militaire steun aan Oekraïne bevroren. Daarnaast beweren de Democraten dat Trump de klacht van de klokkenluider in de doofpot heeft proberen te stoppen, door het niet te melden aan het Congres. Volgens de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, heeft Trump hiermee zijn politieke macht misbruikt voor eigen politieke doeleinden.
Ongrondwettelijke heksenjacht
Hoewel een impeachmentprocedure ogenschijnlijk een sterk politiek middel lijkt, leert de Amerikaanse geschiedenis ons dat het voor de startende partij een vrij riskante stap is. Zo genoot Bill Clinton tijdens zijn tijd als president niet eerder van zoveel populariteit als na een tegen hem gerichte mislukte afzettingsprocedure. Door het te framen als een politieke en ongrondwettelijke heksenjacht, probeert ook Trump de procedure in zijn politieke voordeel te gebruiken. Pelosi zelf erkent dat er een groot risico kleeft aan het starten van een dergelijke procedure. Toch verklaart ze dat het vermeende machtsmisbruik de Democraten in het Congres, die een controlerende functie hebben, voor geen andere keus laten dan het starten van een impeachmentprocedure.
Het Witte Huis reageert tegen de aanklacht met een hard politiek statement. Ze noemen het starten van een onderzoek ongrondwettelijk, aangezien het onderzoek nog niet officieel is bekrachtigd in het Huis van Afgevaardigden. Trump grijpt dit aan als reden om de impeachment niet te erkennen en medewerking aan het onderzoek te weigeren. Daarnaast meent Trump dat zijn basale grondwettelijke rechten worden geschonden, zoals het recht op een kruisverhoor van getuigen. Rechtsgeleerden wijzen dit argument van Trump van de hand, de Amerikaanse constitutie geeft het Congres namelijk een grote mate van vrijheid in het vormgeven van een impeachment onderzoek.
Controle vs. Politieke belangen
Hoewel de Republikeinen waarschijnlijk ook zullen moeten erkennen dat Trumps handelen niet door de beugel kan, zal de kans van slagen van de afzetting klein zijn. Dit lijkt het gevolg van een tweepartijen-stelsel in combinatie met een lastig ingegeven manier van scheiding der machten in de VS. De Amerikaanse constitutie bepaalt dat het Huis van Afgevaardigden bij een meerderheid kan overgaan tot een onderzoek tot afzetting. Vervolgens moet de Senaat naar aanleiding van dat onderzoek met een tweederde meerderheid voor een afzetting stemmen. De Democraten zijn in het Huis van Afgevaardigden in de meerderheid. In de Senaat geldt dit echter voor de Republikeinen. Wat de uitkomst van het liggende onderzoek ook zal zijn, de politieke belangen zullen bij beide kanten aan een objectieve beoordeling in de weg liggen. Daarmee lijkt de afzettingsprocedure een politiek schouwspel te worden zonder resultaat, maar met electorale winst bij de volgende verkiezingen als inzet.
