Tot op heden zijn fake reviews van gebruikers die het betreffende product helemaal nooit gekocht hebben niet juridisch gesanctioneerd. Oftewel: dat restaurant dat er online zo goed uitziet met uitsluitend positieve beoordelingen, of dat onbekende product met duizenden likes op sociale media, kan zomaar misleidende informatie zijn. Met de huidige coronacrisis wordt er online wat afgeshopt. Online consumentenbestedingen zijn sterk gestegen en het belang van betrouwbare beoordelingen daarmee ook. Hoog tijd dat de regels omtrent consumentenbescherming worden aangescherpt.
Richtlijn modernisering consumentenbescherming
Het conceptwetsvoorstel dat door staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) mede namens minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) is gepubliceerd en momenteel in consultatie is, dient tot implementatie van de richtlijn modernisering consumentenbescherming (EU) 2019/2161. De Europese richtlijn moet uiterlijk 28 november 2021 in nationaal recht zijn omgezet. De richtlijn beoogt een betere handhaving van consumentenregels en modernisering van deze regels in het licht van nieuwe, met name digitale, ontwikkelingen. Te vaak is informatie bij zowel sociale media, digitale platforms en webwinkels nog onvolledig, onduidelijk of soms zelfs misleidend, zegt Keijzer. Dat betekent dat je als consument een aankoop kunt doen of contract kunt sluiten, zonder dat je goed op de hoogte bent van de voorwaarden. Zo kunnen onder meer problemen ontstaan bij het retourneren of de afwikkeling van defecten.
Meer transparantie
De nieuwe wet bevat aangescherpte regels om consumenten duidelijker en eerlijker te informeren. Zo dienen aanbieders van onlinemarktplaatsen consumenten voor het sluiten van de overeenkomst te informeren over de hoedanigheid (handelaar of particulier) van de persoon die het product of de dienst op het platform aanbiedt. Daarnaast is een aanbieder van een onlinemarktplaats gehouden om de belangrijkste parameters waarop de rangschikking van zoekresultaten worden gebaseerd, kenbaar te maken aan de consument. Tevens moeten handelaren de consument informeren wanneer hij een gepersonaliseerd aanbod te zien krijgt, zoals op basis van koopgedrag, recente zoekopdrachten of de woonplaats van een consument.
Voorts moet de handelaar bij aankondigingen van prijsverminderingen de laagste referentieprijs (‘van’-prijs) hanteren die door hem is toegepast gedurende de laatste dertig dagen voorafgaand aan de prijsvermindering, met uitzondering van goederen die snel bederven. Met deze bepaling wordt voorkomen dat een handelaar kort de prijs van een product verhoogt om vervolgens het product tegen een “prijsvermindering” aan te bieden ten opzichte van deze tijdelijk verhoogde prijs.
Gekochte likes
Daarnaast krijgen online handelaren de taak om consumentenbeoordelingen te controleren op echtheid en de consument te informeren over de wijze waarop zij controleren of de online reviews afkomstig zijn van consumenten die het product daadwerkelijk hebben gekocht. Er komt bovendien een verbod op het (laten) plaatsen van valse consumentenbeoordelingen. Dit betekent ook een einde aan die duizenden argwaan wekkende (gekochte) likes op sociale media van louche merken om producten te promoten. Met de modernisering van de consumentenregels zal de richtlijn consumentenrechten niet meer uitsluitend strekking hebben tot overeenkomsten betaald met geld, maar ook tot diensten waarbij je met je persoonsgegevens ‘betaalt’, zoals bij sociale media. Maak je binnen veertien dagen gebruik van je herroepingsrecht, dan moeten ook de verstrekte persoonsgegevens door de onderneming verwijderd worden. Ook wordt het op misleidende wijze voorstellen van consumentenbeoordelingen en aanbevelingen aan banden gelegd, zoals het verwijderen van negatieve beoordelingen. Niet meer in een aftands restaurantje terechtkomen dat je hebt uitgekozen op basis van fake reviews dus.
Handhaving
Vanwege het grensoverschrijdende karakter van de digitale economie werken de consumentenautoriteiten in de EU onderling en met de Europese Commissie samen wanneer een bedrijf in meerdere lidstaten de consumentenbescherming regels overtreedt. Wanneer een bedrijf geen gevolg geeft aan het verzoek om een overtreding te beëindigen, kunnen de toezichthoudende autoriteiten met de nieuwe richtlijn in één of meerdere lidstaten een boete opleggen die minimaal 4% van de omzet van dat bedrijf in het betrokken land bedraagt. Het is nog even wachten tot de implementatiewet in mei 2022 toepassing vindt, dus tot die tijd is het nog even oppassen geblazen met dat online geweldig gewaardeerde, maar lichtelijk dubieuze product uit Italië dat je onder de kerstboom hoopt te vinden.
