Op 16 februari 2023 heeft het Spaanse parlement ingestemd met een betaald menstruatieverlof. Volgens Irene Montero, Spaanse minister van Gelijkheid, een historische dag voor feministische vooruitgang. Spanje is het eerste Europese land dat zulk soort verlof invoert. Ook in Nederland blijkt behoefte te bestaan aan progressie op dit vlak. Zo volgt uit een peiling van de jongerenvakbond FNV Young & United dat driekwart van de Nederlanders onder de 35 jaar positief staat tegenover het invoeren van menstruatieverlof. Desondanks speelt de kwestie in het Nederlandse politieke debat nauwelijks een rol.
Menstruatieverlof explained
Wanneer een werknemer in Nederland zich ziek wil melden, dient die dit te melden bij de werkgever. Hierbij geldt dat die niet hoeft te laten weten wat de reden van het ziekteverzuim is. Daarnaast dient de werkgever in beginsel 70% van het loon door te betalen. Dit volgt onder andere uit artikel 7:629 BW. Ook bij het Spaanse menstruatieverlof wordt het loon doorbetaald. Dat geschiedt niet via de werkgever, maar door het sociale zorgsysteem. Als eis geldt wel dat het verlof eerst door een arts moet worden goedgekeurd. De duur van het ziekteverlof is echter niet in de wet gespecificeerd. Wel werd in het eerdere wetsvoorstel gesproken van een maximum van vijf dagen per maand. Met de regeling probeert het Spaanse kabinet het taboe omtrent ongesteldheid te doorbreken en te behandelen als een volwaardige gezondheidskwestie.
We need to talk…
Uit onderzoek van het Radboudumc is gebleken dat één op de drie vrouwen zulke heftige menstruatiepijn ervaart, dat het haar dagelijks functioneren beïnvloedt. Toch blijft het onderwerp op de werkvloer vaak onbesproken. Zeker de helft van de ondervraagden zou niet of nauwelijks over klachten praten. Dit taboe brengt nadelige gevolgen met zich mee. Ondanks dat menstruatieklachten de arbeidsproductiviteit sterk kunnen laten afnemen, durven vrouwen met (zware) klachten zich niet maandelijks ziek te melden. Zij proberen de pijn te onderdrukken en door te bijten. Met als gevolg werknemers die kampen met darmkrampen, futloosheid en hevig bloedverlies.
Er lijkt een mentaliteit te heersen dat menstruatiepijn er nu eenmaal bij hoort. Een gevolg hiervan is dat vaak te lang wordt gewacht met naar de arts gaan om klachten te bespreken. Menstruele aandoeningen zoals endometriose, waarbij het weefsel buiten de baarmoeder chronische ontstekingen veroorzaakt, worden laat of zelfs niet gediagnosticeerd. Niet alleen lopen vrouwen onnodig lang met symptomen rond, het onbehandeld laten daarvan kan in sommige gevallen zelfs tot onvruchtbaarheid leiden.
Taboedoorbrekend
Ondanks de grote impact die menstruatie kan hebben op het dagelijks functioneren, bestaat twijfel of het verlof hier uitkomst biedt. Zo noemt gynaecoloog Judith Huirne de regeling een pleister op de verkeerde wond. Zij benadrukt de ernst van onderliggende oorzaken voor menstruatieklachten. Indien je dusdanig veel last hebt van ongesteldheid dat je niet kunt werken, is rust onvoldoende. Het verlof zou vrouwen kunnen weerhouden op zoek te gaan naar echte oplossingen zoals medicatie of, in een uiterst geval, een operatie.
Andere tegenstanders van het menstruatieverlof maken zich zorgen over de nadelige gevolgen voor de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Uit artikel 1 van de Wet Gelijke Behandeling volgt een verbod op het discrimineren van vrouwen op grond van zwangerschap. Zo mag een werkgever niet vragen naar kinderwensen bij een sollicitatiegesprek. Een werknemer ontslaan tijdens of een contract niet verlengen wegens zwangerschap, is ook niet toegestaan. Ondanks dit verbod komt zwangerschapsdiscriminatie geregeld voor. Het is goed denkbaar dat dit in de praktijk ook bij het menstruatieverlof kan spelen. Het bewijzen van deze soorten discriminatie blijkt overigens vrijwel onmogelijk. Of de voordelen van het menstruatieverlof opwegen tegen diens potentiële nadelen, zoals discriminatie, is nog maar de vraag. Het menstruatieverlof kan het taboe omtrent ongesteldheid doorbreken, maar is dit de prijs die we hiervoor willen betalen?
