Thomas van der Sommen is al drie jaar advocaat bij Prakken d’Oliveira, een kantoor dat zich inspant voor de bescherming van mensenrechten. Dit doet het onder andere door de staat aan te klagen namens belangengroepen en slachtoffers. Zo is Van der Sommen als advocaat betrokken bij spraakmakende gedingen, waaronder die van het Hawija bombardement en het verbod op export van F-35 onderdelen naar Israël. Wij spraken hem in het kantoor van Prakken d’Oliveira in Amsterdam over zijn carrière en de rol die mensenrechten en het aansprakelijkheidsrecht hierin spelen.
Een advocaat met een brede basis
Thomas van der Sommen heeft een bijzondere academische basis. In plaats van een bachelor Rechtsgeleerdheid koos hij eerst voor een studie Politics, Psychology, Law, and Economics (PPLE) aan de Universiteit van Amsterdam. De toen net ontworpen studie was voor Van der Sommen dé manier om zijn interesses in politiek en het recht te combineren. Tijdens zijn studie specialiseerde Van der Sommen zich echter al snel tot jurist. Het was de concreetheid van het vak die hem aansprak. Vervolgens heeft hij zich toegespitst op het privaatrecht en dan in het bijzonder op het aansprakelijkheidsrecht. Eerst met een tweede bachelor in Rechtsgeleerdheid en vervolgens met een master Privaatrecht aan de Universiteit Utrecht.
Mensenrechten in de Nederlandse rechtbank
Het was zijn interesse in mensenrechten die ertoe heeft geleid dat Van der Sommen koos voor het aansprakelijkheidsrecht. Toen Van der Sommen zich oriënteerde op masters las hij namelijk over kantoren die dit rechtsgebied gebruiken om op te komen voor de rechten van de mens. Het sprak hem aan hoe zij het recht gebruiken als instrument om maatschappelijke rechtvaardigheid na te streven. Samen met internationale mensenrechtenverdragen, biedt het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht volgens Van der Sommen een praktisch en concreet middel om mensenrechten te beschermen.
‘De voornaamste drive om hier te gaan werken was dat dit kantoor zó uitgesproken is over dat ze mensenrechten zaken doen’
Later is Van der Sommen beland bij het kantoor dat hem in zijn studententijd zo aansprak: Prakken d’Oliveira. ‘De voornaamste drive om hier te gaan werken was dat dit kantoor zó uitgesproken is over dat ze mensenrechten zaken doen.’ Binnen de praktijk heeft hij zich toegespitst op het oorlogsrecht. ‘Oorlogsrecht is er om de meest verschrikkelijke dingen van oorlog nog enigszins in te perken.’ Van der Sommen vindt het dus belangrijk om zich hiervoor in te zetten, immers: ‘als je die regels loslaat dan wordt het helemaal verschrikkelijk.’
Oog in oog met de (rechts)staat
Als advocaat behandelt Van der Sommen zaken waarin hij procedeert tegen de staat. Zo is hij momenteel betrokken bij de spraakmakende zaak over F-35 onderdelen. In deze zaak vertegenwoordigt Van der Sommen belangengroepen die een halt willen toeroepen aan de Nederlandse export van straaljager onderdelen naar Israël. Bij het hof is hij daarin samen met zijn patroon Liesbeth Zegveld geslaagd. De staat is vervolgens in cassatie gegaan, deze zaak is nu in behandeling. Van der Sommen klaagt ook de staat aan namens slachtoffers van het Hawija bombardement van 2015. Bij dit Nederlandse bombardement op een IS munitiedepot in Irak zijn meer dan 85 burgers van het leven beroofd.
‘Dat geeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel, dat is ook wel waar ik de trots uit mijn werk haal’
Procederen tegen de staat is een vak op zich. ‘Je bouwt de zaak heel goed op. Het staat heel stevig.’ Daar komt veel feitenonderzoek bij kijken en dat verschilt volgens Van der Sommen wel van de gemiddelde zaak die bij de rechtbank komt. In de processen waar hij bij betrokken is, zijn de belangen erg groot. Los van het eindvonnis geeft een dergelijk proces erkenning aan de slachtoffers of belangengroepen die tegenover de staat staan. In de rechtszaal is hij zich dus zeker bewust van de betekenis van de zaak voor zijn cliënten. ‘Dat geeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel, dat is ook wel waar ik de trots uit mijn werk haal’, aldus Van der Sommen.
‘Dat gaat om rechtvaardigheid, maar ook om het controleren van macht’
Processen tegen de staat zijn niet alleen belangrijk voor de belangenbehartiging van cliënten, ook spelen zij een rol binnen de rechtsstaat. ‘Dat gaat om rechtvaardigheid, maar ook om het controleren van macht.’ Neem bijvoorbeeld de F-35 zaak. Daar vraagt Van der Sommen namens zijn cliënten: ‘overheid, houd je aan je eigen regels’. In dat geval gaat het dan specifiek over het humanitaire oorlogsrecht waar ook de overheid aan gebonden is. Het is immers een van de basisvoorwaarden van onze rechtsstaat dat de overheid zich houdt aan de regels die hij zichzelf oplegt. Met een goed opgebouwd juridisch verhaal maak je in Nederland dan ook kans bij de onafhankelijke rechter.
Maatschappelijk rijk
Op de vraag over wat Van der Sommen mee wil geven aan juristen in spe heeft hij een duidelijk antwoord: ‘Richt je op de sociale advocatuur’. Van der Sommen haalt aan dat er in universitaire rechtenstudies vooral aandacht is voor corporate posities. Er blijft dus veel vraag over naar sociaal advocaten en juist die advocaten zijn zo belangrijk in onze rechtsstaat. In de sociale advocatuur gaat het vaak over politiek geladen zaken. Door het behartigen van de belangen van individuele cliënten kunnen dergelijke maatschappelijke problemen aangepakt worden. ‘Als wij die op een gegeven moment niet meer hebben, sociale advocaten, dan werkt het hele circus niet.’ Financieel gezien wordt je daar misschien niet het rijkste van, maar ‘dat is ook niet het hoogste goed’, aldus Thomas van der Sommen.
