Vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann (BCW) eist namens 60.000 slachtoffers van gebrekkige borstimplantaten een schadevergoeding van producent Allergan. Deze bedraagt maar liefst 900 miljoen euro. Slachtoffers hebben een verhoogd risico op een zeer zeldzame vorm van lymfeklierkanker en systemische klachten zoals Breast Implant Illness. Allergan, tegenwoordig Abbvie, heeft eerdere oproepen tot schadevergoeding afgewezen. BCW heeft na ontvankelijk te zijn verklaard door de rechtbank Amsterdam een collectieve actie ingesteld jegens farmaceut Allergan. Op 9 december 2024 zal de mondelinge behandeling van de spraakmakende Siliconenzaak van start gaan.
Een stem voor slachtoffers
Bureau Clara Wichmann is een juridische stichting die strijdt voor gendergelijkheid en een betere maatschappelijke en juridische positie van vrouwen in Nederland. BCW is sinds de jaren tachtig actief en focust zich op vraagstukken die vrouwen structureel benadelen, met name op het gebied van gezondheid, arbeid en geweld. In de lopende “Siliconenzaak” treedt BCW namens 60.000 vrouwen op tegen Allergan. Dit bedrijf produceerde borstimplantaten die in causaal verband worden gebracht met ernstige gezondheidsklachten. BCW’s rol is cruciaal: zij brengt slachtoffers bij elkaar en treedt op als diens belangenbehartiger jegens Allergan. In 2021 stelde BCW Allergan aansprakelijk voor de schade die is geleden ten gevolge van de gebrekkige implantaten. Dit schadevergoedingsverzoek is door Allergan afgewezen, omdat het zich niet verantwoordelijk achtte voor de geleden schade. Nadat BCW de zaak aanhangig had gemaakt, wees de rechtbank Amsterdam op 14 februari 2024 een tussenvonnis. Hieruit volgde dat BCW bevoegd is om de belangen van de gedupeerde vrouwen te behartigen.
Nieuw juridisch instrument
Sinds 2020 maakt de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) het mogelijk voor stichtingen om in één gezamenlijke rechtszaak schadevergoeding te eisen namens een grote groep gedupeerden. Deze groepsvordering, die geïnspireerd is op de Amerikaanse class action, zorgt ervoor dat de uitkomst bindend is voor iedereen die in de zaak wordt vertegenwoordigd. De class action berust op hetzelfde doel als de WAMCA, namelijk het voorkomen dat iedere belanghebbende individueel hoeft te procederen. De class action kent ook verschillen met de WAMCA. Bij een class action is onder andere alleen een opt-out regeling van toepassing. Personen nemen automatisch deel aan de groepsvordering tenzij ze zich expliciet onttrekken. Bij de WAMCA is er naast de opt-out regeling ook de opt-in regeling. Hiermee krijgen belanghebbenden de mogelijkheid om zich expliciet aan te melden om deel te nemen aan de groepsvordering.
Dat de rechtbank BCW ontvankelijk heeft verklaard om een collectieve actie in te stellen jegens Allergan is opmerkelijk. Dergelijke acties worden doorgaans ingesteld bij zuivere vermogensschade en niet bij letselschadezaken. Het is bij een collectieve actie bepalend dat de beoordeling van de schadevordering geschiedt zonder in te gaan op de individuele omstandigheden van de belanghebbenden. Dit heet het gelijksoortigheidsvereiste. Bij letselschadezaken levert dit vaak problemen op gezien het belang van causaliteit, de persoonlijke schadebegroting en significante individuele verschillen in aansprakelijkheid. De rechtbank Amsterdam acht dit echter in deze Siliconenzaak niet problematisch.
Waar wetenschap faalt
Het RIVM coördineert in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een onderzoeksprogramma naar gezondheidsklachten bij vrouwen met siliconen borstimplantaten. Hoewel het onderzoeksprogramma een stap in de goede richting is, biedt het vrouwen die momenteel met ernstige klachten kampen weinig directe hulp. Symptomen van slachtoffers worden nog niet erkend als een algemeen geaccepteerd ziektebeeld. Om die reden worden zij vaak niet serieus genomen in de geneeskunst. Slachtoffers lijden aan klachten zoals chronische spierontsteking, gewrichtspijn, chronische gewrichtsontsteking, vermoeidheid, concentratiestoornissen, angst en depressie.
Stichting SVS, een organisatie van wetenschappers zonder financiële belangen, komt op voor deze slachtoffers. De stichting heeft meermaals pogingen ondernomen om de overheid, artsen en zelfs de Europese Commissie te overtuigen dat vrouwen klachten krijgen door siliconen implantaten. Om de erkenning van slachtoffers te bewerkstelligen, is er dus nog veel werk aan de winkel. Op 9 december 2024 gaat de mondelinge behandeling van de collectieve actie jegens Allergan van start. De uitkomst van deze zaak zou weleens het doorslaggevende inzicht kunnen geven in de toerekening van schade door Allergan-siliconen én siliconen implantaten in het algemeen.
