John van den Heuvel, een man die inmiddels veel titels achter zijn naam heeft staan. Van voormalig politieagent tot aan misdaadjournalist, van programmamaker tot aan schrijver, van den Heuvel kan het allemaal. De tol die zijn werk eist is hoog. Hij wordt inmiddels een “lustrum lang extreem beveiligd”. Toch houdt hij voet bij stuk en is hij al 33 jaar met veel plezier werkzaam binnen zijn tak van sport. We blikken terug op zijn carrière en bespreken onder meer de actualiteiten binnen de georganiseerde misdaad.
De nuchtere hypochonder
Van den Heuvel noemt zichzelf licht hypochondrisch. ‘Als ik twee dagen keelpijn heb, denk ik gelijk aan het ergste.’ Interessant is de daar tegenoverstaande nuchtere blik die hij heeft met betrekking tot zijn veiligheid. ‘Misschien speelt mijn geloof hierin een rol. Ik geloof dat de dingen die er in het leven echt toe doen vooraf zijn bepaald vanaf boven.’ Van den Heuvel laat zich dan ook niet uit het veld slaan. ‘Ik vind mijn werk leuk en relevant. Dit laat ik me niet afpakken door criminelen. Het is bovendien geen goed signaal als ik mijn oren zou laten hangen.’ Hij heeft het volste vertrouwen in zijn beveiligers en die hebben dat tot op heden nog nooit beschaamd. Van den Heuvel erkent dat ook andere beroepen te maken hebben met bedreigingen, zoals advocaten en officieren van justitie. Het einde van de rechtsstaat zou volgens hem in zicht zijn als iedereen gehoor geeft aan dreigementen.
Stockholmsyndroom
Journalisten doen onderzoek en passen hoor en wederhoor toe. In de gesprekken die Van den Heuvel met criminelen voert, dient hij onbevooroordeeld te zijn. ‘Dat is soms lastig’, aldus Van den Heuvel. ‘Een journalist is ook maar een mens met een eigen mening en opvatting.’ In zijn rol als columnist is daarentegen meer ruimte om een eigen mening te geven. ‘In die zin sluit dat mooi op elkaar aan.’
Van den Heuvel benoemt dat je, ondanks de ernst van de daden, sympathie kunt ontwikkelen voor een crimineel. Maar hij is stellig over de dubbele rol van misdaadjournalist en vriend. ‘Je kan niet bevriend zijn met degene over wie je schrijft.’ In het verleden nam Van den Heuvel wel eens afstand van een zaak, omdat hij merkte te veel sympathie voor iemand te voelen. ‘Je moet dan uitkijken dat je niet slachtoffer wordt van het Stockholmsyndroom.’
‘En dat is zorgwekkend, want deze categorie criminelen zal nooit stoppen.’
We vergelijken de Challapalca-gevangenis waar Joran van der Sloot gevangen zit – ook wel bekend als ‘de hel op aarde’ – met de EBI in Vught waaruit Taghi informatie naar buiten krijgt. ‘Ik denk eerlijk gezegd dat Van der Sloot liever in de beruchte gevangenis in Peru zit dan in de EBI. De EBI moet je niet onderschatten.’ Volgens Van den Heuvel is het EBI-regime loodzwaar; gevangenen zitten het grootste gedeelte van de dag in hun cel en hebben amper privacy. Toch blijkt het regime niet in staat te zijn bepaalde groepen criminelen, de zogenoemde zware jongens, volledig van de buitenwereld te isoleren. ‘En dat is zorgwekkend, want deze categorie criminelen zal nooit stoppen, ook al sluiten we ze levenslang op.’
Game changer
Van den Heuvel pleit voor meer differentiatie in het systeem van gevangenhouding. Volgens hem moeten de zware jongens die hun criminele praktijken voort willen zetten vanuit de gevangenis beter geïsoleerd worden. Het berichtenverkeer naar buiten moet strenger gecontroleerd worden. Volgens Van den Heuvel kan Nederland een voorbeeld nemen aan Italië. De Italianen hebben het artikel 41bis regime waarmee ze de maffia beter kunnen bestrijden. In deze zogenoemde ‘carcere duro’ (harde gevangenis) worden maffiakopstukken volledig afgeschermd van de buitenwereld. ‘Deze kopstukken zijn als de dood dat ze in die gevangenis terechtkomen. Hierdoor kunnen ze geen leiding meer geven aan hun criminele organisatie, waardoor die organisatie stuurloos wordt.’ Deze game changer kan wellicht een bijdrage leveren aan het in toom houden van een specifieke categorie criminelen in Nederland.
Liever voorkomen dan genezen
Volgens Van den Heuvel moeten jonge generaties vroegtijdig worden geïnformeerd over de gezondheidsrisico’s van drugsgebruik en de schade die instandhouding van de criminele economie aan de maatschappij berokkent. ‘Je treft een criminele organisatie veel harder als je de vraagkant substantieel naar beneden brengt.’ Dit is niet alleen de taak van de politie en het OM, maar ook van bijvoorbeeld ouders, onderwijsinstellingen en werkgevers.
‘Tegenwoordig is je pakje coke sneller in huis dan je bestelde pizza.’
Ook de overheid moet zich volgens Van den Heuvel harder inzetten voor drugspreventie. ‘We zien campagnes tegen gebruik van alcohol en tabakswaren in overmaat, maar als het gaat om drugs hoor en zie je te weinig. Tegenwoordig is je pakje coke sneller in huis dan je bestelde pizza.’ Van den Heuvel vindt het kwalijk dat niemand daar iets aan doet.
Wat kunnen we in de toekomst verwachten van Van den Heuvel? Hij grapt dat een plek als spits bij PSV hem wel wat lijkt, maar vermoedt dat de trainer hier anders over denkt. Hij houdt het voor nu bij zijn huidige werkzaamheden. ‘En anders lijkt het me leuk om op een tropische locatie een Bed and Breakfast te beginnen of meer boeken te schrijven.’
