In 2017 richtte Laura Kistemaker samen met Kaspar en Michiel Scheltema Uitelkaar.nl op. Tegen vaste, lage prijzen ondersteunt dit innovatieve online platform partners bij het maken van afspraken over hun scheiding. Uitelkaar.nl sproot voort uit Justice42, een sociale onderneming die ambieert het recht toegankelijker en gebruiksvriendelijker te maken. Het scheidingsplatform, digitaal en toegankelijk van aard, is daarmee een goed voorbeeld van juridische innovatie. Kistemaker, COO van Uitelkaar.nl, is zelfs zonder juridische achtergrond inmiddels een echte justice entrepreneur. In 2020 won zij de European Women of Legal Tech Award in de categorie ‘entrepreneurship’. Met haar ondernemerschap pioniert Kistemaker door mensen in staat te stellen hun relationele problemen op te lossen via legal tech, zoals geavanceerde ICT-platforms.
Wegen scheiden
‘Wat ik jammer vind is dat veel van de legal tech innovaties worden ingezet om het leven van advocaten makkelijker te maken.’ Kistemaker begrijpt, maar betreurt dat de focus van juridische innovatie vaak ligt op het optimaliseren van processen voor de instanties (lees: advocaat, rechtbank, hulpverlener). ‘Heel fijn als je je uren soepeler kan registreren als jurist, maar waar doen we het dan eigenlijk voor?’ Graag zou zij zien dat de eindgebruiker van het recht en diens behoeften wat vaker centraal worden gesteld. Het komt volgens Kistemaker namelijk geregeld voor dat de processen die we de afgelopen decennia hebben bedacht eigenlijk niet goed meer werken voor bepaalde groepen klanten. Het scheidingsproces is daar wat haar betreft een goed voorbeeld van. ‘Juridische innovatie biedt de kans om ook díé processen opnieuw onder de loep te nemen.’
Maatwerk
Als kind van gescheiden ouders ervaarde zij dat een scheiding net zo persoonlijk is als de relatie die daaraan voorafging. ‘Ingewikkelde convenanten, juridisch jargon en kille advocatenkantoren kunnen een passende en vreedzame scheiding in de weg staan.’ Vanuit die gedachte ontstond het idee voor een laagdrempelig proces via een digitaal scheidingsplatform dat ruimte en rust biedt in een emotionele fase. Op het platform stellen mensen in hun eigen tijd, tempo – en belangrijker: in hun eigen woorden – hun scheidingsdocumenten op. Zo worden het persoonlijke ‘aktes’ met afspraken die goed aansluiten bij hun belevingswereld. ‘Het idee daarachter is dat stellen zelf de regie nemen over de scheiding.’ Kistemaker legt uit dat de ervaring leert dat afspraken die zelf worden gemaakt, het best worden nageleefd. ‘Inmiddels hebben wij ook echt data die staven dat het werkt en mensen zo minder in vervolg-conflict raken.’
Waar nodig kan tevens expertise van professionals worden ingeschakeld. Die professionals zijn aangesloten bij Uitelkaar.nl zodat ‘mensen niet de hele tijd met hun dossiertje ergens anders naartoe hoeven’. Elk stel krijgt een casemanager toegewezen, de spil in het proces, die de hulp in kan zetten van mediators, alimentatie berekenaars, maatschappelijk werkers en advocaten.
Zorgplicht en zelfregie
Omdat er een bepaalde eigenheid aan dit traject zit, is voor de advocaat een onconventionele rol weggelegd. ‘Waar scheidingsadvocaten doorgaans het stel vanaf het prille begin aan de hand nemen, is het voor onze advocaten meer een kwestie van checken of de afspraken juridisch kloppen, goed in balans zijn en of het stel de consequenties van de afspraken overziet.’
‘Onze landelijke pool bevat advocaten die geloven in de zelfregie van hun klanten.’
Daarin ligt een vergaande zorgplicht besloten, zoals een uitspraak van het gerechtshof Amsterdam recentelijk nog onderstreepte. ‘Bij Uitelkaar.nl zijn we ons daarvan bewust.’ Het overhevelen van advocatuurlijke taken naar cliënten in het licht van autonomie komt de scheiding ten goede, maar doet niet af aan de zorgplicht van advocaten. Kistemaker benadrukt: ‘Onze landelijke pool bevat advocaten die daadwerkelijk geloven in de zelfregie van hun klanten.’ Zij beseffen dat hun rol niet leidend maar ondersteunend is en veronderstellen dat deze werkwijze resulteert in betere scheidingen. ‘Dat is wat onze advocaten differentieert.’
Grenzeloos innoveren
Zowel menselijke verhoudingen als conflictbeheersing en -oplossing stonden tijdens haar bachelor Geschiedenis en master Internationale Betrekkingen al centraal. Binnen de context van die vakgebieden kan het recht dienen als middel om geschillen te reguleren en op te lossen. ‘Uiteindelijk organiseert het recht relaties tussen mensen’, constateert Kistemaker. Haar interesse in hoe belangrijke dingen in het leven georganiseerd worden, heeft zich op den duur vertaald in een pragmatische aanpak. Haar academische blik op het relationele werd aangevuld met een dosis praktische en technische vaardigheden.
‘Dat zullen jullie als juristen in spe ook gaan meemaken.’
Die combinatie lijkt Kistemaker goed te bevallen. ‘Ik heb dromen over hoe je technologie nog op andere relationele thema’s kan toepassen.’ Momenteel is zij namens Justice42 bezig met het op touw zetten van een bezwarenplatform. Met de kennis en ervaring opgedaan door Uitelkaar.nl, test ze nu hoe technologie ook ingezet zou kunnen worden in de meer asymmetrische rechtsverhoudingen. Zoals die tussen burger en overheid bij bezwaren. ‘Ook binnen het arbeidsrecht zou een conflictoplossingsplatform werkgever en werknemer kunnen ondersteunen in geval van bijvoorbeeld contractbeëindiging’, fantaseert Kistemaker.
Wat haar als professional de meeste voldoening geeft? ‘De directe relatie tot diegenen waarvoor je zo’n dienstverlening opzet, op wie het een positieve impact heeft. Dat zullen jullie als juristen in spe ook gaan meemaken.’
