In de radiowereld staat komend jaar van alles te gebeuren. Voor het eerst sinds 2003 worden deze zomer weer FM-frequenties geveild door de overheid. Deze veiling is van groot belang om de markt open te houden voor nieuwe spelers en diversiteit te waarborgen. Niettemin waren de frequenties lange tijd in handen van dezelfde partijen. Dit was problematisch voor zenders die slechts online of via DAB+ bij hun luisteraars konden komen. Daar komt deze zomer verandering in. Ook in de televisiewereld is het de vraag hoelang het Nederlandse medialandschap er hetzelfde uit zal blijven zien. Zo wilden RTL Group en Talpa Network fuseren, maar daar stak de Autoriteit Consument en Markt (ACM) eerder dit jaar definitief een stokje voor. De toezichthouder vreesde dat er met de fusie een machtspositie zou ontstaan. De vraag rijst dan ook: hoe nu verder?
Verschuivende golven
Medio juli dit jaar staat de veiling van de FM-frequenties voor landelijke commerciële radiostations op het programma. Dat de veiling weer plaatsvindt, is niet wat alle betrokken partijen voor ogen hadden. Zo besloot de Minister van Economische Zaken en Klimaat in 2021 nog de vergunningen te verlengen vanwege algemene economische belangen. Op grond van artikel 18 lid 2 onder a van het Frequentiebesluit 2013 kan de Minister een dergelijk schaarse vergunning alleen verlengen als dit het algemeen maatschappelijk, cultureel of economisch belang dient. En zo geschiedde. Er werd besloten tot een noodverlenging van de vergunningen omdat de advertentie-inkomsten waren ingestort door de Covid-19 pandemie.
Toch moet de overheid dit jaar een veiling organiseren. De rechtbank Rotterdam oordeelde dat het ministerie onvoldoende heeft bewezen dat de verlenging financieel noodzakelijk zou zijn voor de radiostations. Nieuwkomer Kink FM hoopte een FM-frequentie te bemachtigen en spande de rechtszaak aan. Volgens de rechtbank blijkt uit de actuele feiten en omstandigheden dat de advertentie-inkomsten inmiddels zodanig zijn toegenomen dat de aanvankelijke tekorten ruimschoots zijn goedgemaakt.
Met het oog op de komende veiling heeft het kabinet bepaald dat een rechtspersoon niet meer dan drie frequenties mag verwerven. Dit leidt tot grote verschuivingen in de verdeling van radiozenders. Zo moest Talpa, het moederbedrijf van Radio 10, Radio 538, Sky Radio en Radio Veronica, om deze reden gedag zeggen tegen minstens één van de vier vergunningen.
Mediakrachtmeting
In 2021 kondigden RTL en Talpa aan te willen fuseren. De mediabedrijven beoogden een fusie om hun positie te versterken tegen internationale concurrenten zoals Google en Amazon. RTL en Talpa wilden met name gezamenlijk investeren in Videoland, een streamingdienst die de partijen veelbelovend achten. Talpa is eigenaar van verschillende televisiezenders, waaronder SBS6, Veronica en Net5. RTL is eigenaar van onder andere RTL 4, 5 en 7. Het samengaan van de multimediale bedrijven zou leiden tot een grote speler op de Nederlandse televisie- en advertentiemarkt met een aanzienlijk marktaandeel.
Op 3 maart 2023 heeft de ACM echter in haar concentratiebesluit de fusie definitief een halt toegeroepen. Zij vreest dat er een te machtige partij zou ontstaan. Een van de voornaamste taken van de toezichthouder is de mededinging op de Nederlandse markt te beschermen. Bij de beoordeling van fusies hanteert de ACM een aantal criteria, waaronder de mate van marktmacht van de betrokken bedrijven en de eventuele gevolgen voor de concurrentie en de consument. De toezichthouder concludeert dat de fusie onder meer zou leiden tot hogere prijzen voor televisie advertenties en dat de keuzemogelijkheden van consumenten zouden afnemen.
Donkere toekomst of rooskleurig perspectief?
Onder andere door de komst van streamingdiensten zijn de veranderingen in de mediawereld in volle gang. Dit maakt het niet eenvoudig een beeld van het toekomstige medialandschap te schetsen. Zo klinken uit de radiohoek diverse geluiden dat door digitale ontwikkelingen dit weleens de laatste FM-veiling zou kunnen zijn. Ondanks dat de mediasector verandert, ziet de ACM de nabije toekomst voor het medium televisie rooskleurig tegemoet. Volgens de overheidsorganisatie is televisie voor kijkers, zenderexploitanten, telecombedrijven en adverteerders nog steeds een belangrijk medium en zal het dat de komende drie tot vijf jaar in ieder geval blijven.
