Het was groot nieuws, de rechtszaak tussen nieuwszender Fox News en stemcomputerfabrikant Dominion. Dominion eiste 1,6 miljard dollar, omdat Fox News bleef herhalen dat er gefraudeerd was bij de presidentsverkiezingen in 2020. De computers van Dominion, die de stemmen tellen, waren een onderdeel van dit complot. Een dag voordat de zaak daadwerkelijk zou gaan beginnen, kwam het nieuws naar buiten dat beide partijen hebben geschikt voor 787,5 miljoen dollar.
Anticlimax
Volgens experts staat de zaak voor veel meer dan slechts een strijd tussen twee bedrijven. Zo is dit de eerste keer dat mensen zich moeten verantwoorden voor de leugens over de zogenaamde ‘gestolen’ verkiezingsuitslag. Dominion was het doelwit van de woede van het Trump-kamp. Zij beweerden zonder bewijs dat het verlies van de Amerikaanse presidentsverkiezingen te wijten was aan manipulatie van stemmachines in november 2020. Fox News zond deze complottheorieën uit in twintig verschillende programma’s. Als gevolg hiervan spande Dominion een rechtszaak aan voor geleden schade en bedreigingen die het personeel heeft moeten verduren.
Getuigenissen uit deze zaak zouden bovendien gebruikt kunnen worden in andere rechtszaken, zoals een rechtszaak in de staat Georgia tegen Donald Trump. In deze zaak ging het ook over de stemmachines van Dominion. Trump zou destijds in een telefoongesprek geprobeerd hebben de verkiezingsuitslag te beïnvloeden. Deze zaak is volgens experts daarom een proefproces om te kijken of de kring rondom Trump verantwoordelijk kan worden gehouden voor de leugens rondom de verkiezingen. Na de schikking tussen Fox News en Dominion is dit echter van de baan. Men hoopte dat er in het proces duidelijkheid zou worden verkregen over de vraag hoe ver de media kunnen gaan in hun berichtgeving. Nu er geen uitspraak is gedaan, is evenmin een precedent voor andere zaken gecreëerd.
Nieuwswaardig of nep?
Centraal in de zaak stond de vraag of de berichtgeving van Fox News over uitspraken van voormalig president Trump en zijn aanhangers als nieuwswaardig kunnen worden beschouwd. Hierdoor zou het onder persvrijheid kunnen vallen. Dominion meent daarentegen dat de zender opzettelijk leugens heeft verspreid en daarvoor verantwoordelijk gehouden moet worden. Relevant is of sprake was van ‘actual malice‘ (opzettelijke kwaadwilligheid). De Supreme Court in de Verenigde Staten definieert dit begrip als ‘daadwerkelijke kennis dat de verklaring vals is, of roekeloze minachting voor de waarheid’. Roekeloze minachting betekent dat er bewijs is dat de verweerder ernstige twijfels had over de waarheid van de verklaring. Hier kan geen sprake van zijn door simpelweg na te laten goed onderzoek te doen voordat men een bepaalde uitspraak doet. Het doel achter dit begrip is het in evenwicht brengen van laster- en smaadwetten met de vrijheden van het Eerste Amendement, waaronder de vrijheid van meningsuiting.
Al is de leugen nog zo snel…
Of sprake is van actual malice, is met het afblazen van de zaak lastig te zeggen. Interne communicatie bij Fox News laat echter wel zien dat insiders de beweringen afkeurden en soms bespotten. Zo noemde Fox News-eigenaar Murdoch de claims van Trump over de verkiezingen in een e-mail ‘echt gestoord’. Desalniettemin bleef de zender na de verkiezingen over de zogenaamde verkiezingsfraude berichten. De interne mails en sms’jes tonen volgens Dominion aan dat Fox onder druk kwam te staan door afnemende kijkcijfers, omdat kijkers dachten dat de zender Trump had verraden. Om die reden kondigde Suzanne Scott, de topvrouw van Fox News, een week na de verkiezingen aan dat ze ‘hun kijkers zouden laten zien dat ze hen hoorden en respecteerden’.
De schikking betekent niet dat Fox is verlost van juridische strubbelingen, aangezien een andere maker van stemapparatuur zijn rechtszaak wel doorzet. Dat bedrijf eist 2,7 miljard dollar schadevergoeding. De vraag is of deze zaak wél voor de rechter zal komen. Een schurftig paard vreest immers de roskam.
