Goedenavond. Goedemorgen. De 9.218 kilometer afstand en het tijdsverschil staan een inspirerend gesprek met Nadège Sango Afonso, die een week geleden naar Mexico is verhuisd, niet in de weg. Als diplomaat werkt ze daar sinds kort op de Nederlandse ambassade als Human Rights Officer. We bespreken haar carrièrepad, levensmotto, bijzondere ervaringen en het reilen en zeilen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken met bijbehorende veranderingen in het veld.
Mrs. Clooney
Van jongs af aan wist Sango Afonso dat ze later iets wilde gaan doen om de wereld te verbeteren. Met dit idealistische idee en Amal Clooney in het achterhoofd besloot zij rechten te studeren. Met een enigszins geromantiseerd beeld van de advocatuur ging ze te werk als juridische hulp bij het Mensenrechten-advocatenkantoor Prakken d’Oliveira. Na haar bachelor maakte Sango Afonso voor het eerst een reis naar Angola, waarvandaan ze met haar familie op tweejarige leeftijd vluchtte naar Nederland. De reis leverde haar een interessante ervaring op. ‘Je komt aan in je moederland waarin je denkt thuis te zijn, maar dat ben je dan ook niet helemaal. Ik realiseerde me toen pas hoe Nederlands ik was.’ Daarnaast merkte ze dat je moet werken aan het dichten van de ongelijkheidskloof als je daadwerkelijk iets wil veranderen. ‘Om echte verandering teweeg te brengen moet je je richten op de hele waardeketen. Dat gaat gewoon niet gebeuren als je het slechts over mensenrechten hebt.’ De gesprekken zouden volgens Sango Afonso ook moeten gaan over handel, investeringen en kansengelijkheid voor jonge mensen. Haar mensenrechten-bubbel knapte. ‘Bij terugkomst was ik weliswaar gedesillusioneerd, maar ook gemotiveerd om een andere kant op te gaan.’
“Het voelde als een soort droom van kleine idealistische Nadège.”
Sango Afonso besloot last-minute te wisselen van master. In plaats van mensenrechten besloot zij zich te specialiseren in internationaal handels- en investeringsrecht. Hierna kwam zij als stagiair in contact met Buitenlandse Zaken. ‘Ik kreeg daar definitief het gevoel dat de advocatuur het niet ging worden en ik de diplomatie in wilde.’ Desondanks was het lastig vanuit een ivoren toren in Den Haag te zien wat de impact van haar werk was. Zodoende ging Sango Afonso aan de slag bij een uitvoeringsorganisatie waar er in samenwerking met ambassades concrete projecten worden opgezet voor het creëren van lokale impact, onder andere in Angola. ‘Het voelde als een soort droom van kleine idealistische Nadège. Ik was nu in mijn moederland met het gevoel echt iets te doen wat er toe doet.’ Weliswaar (nog) niet als diplomaat, maar wel op handelsmissie. ‘Het klinkt misschien niet zo fancy, maar het is wel heel tastbaar.’
Op witte paarden
In het kader van hulpverlening vroegen we Sango Afonso naar haar kijk op het white-savior principe en de rol van het westen. ‘Dit is iets waar ik me vaak druk om maak.’ Ze geeft aan dat diplomatie een wisselwerking behoort te zijn. ‘Je wilt waar mogelijk van hulp naar handel gaan en streven naar een gelijkwaardigere relatie, iets waar Buitenlandse Zaken zich ook voor inzet.’ Voor haar is het belangrijk dat men zich realiseert dat vaak sprake is van wederzijdse belangen. We leven niet in een sprookjeswereld waarin slechts de Westerlingen de redders zijn. Zo vertelt zij over een verhitte discussie tussen een Nederlandse aardappel-expert en een Angolese student, waarin de student duidelijk aangaf dat de handelsmissie een win-win was: kansen voor Nederlandse bedrijven én investeren in Angolese boeren. ‘In het Afrika van nu is de witte redder mentaliteit toondoof en dat was voor mij zo’n tekenend moment. Ze pikken het niet meer.’
‘Goed voor de wereld, goed voor Nederland.’
Sango Afonso vindt het belangrijk eerlijk te zijn in haar werk. ‘Het is niet alleen kumbaya en redden. Wij halen er ook wat uit: goed voor de wereld, goed voor Nederland.’ Zo luidt ook de titel van de beleidsnota van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (2018). Het is volgens Sango Afonso essentieel dat iemand kan schakelen en zich kan verdiepen in anderen als diegene de wereld in wordt gestuurd om Nederland te vertegenwoordigen. Ze geeft aan blij te zijn om te werken voor een organisatie die zich hier bewust van is en hier ook naar streeft. In Mexico houdt zij zich voornamelijk bezig met persvrijheid en vrouwenrechten. Volgens Sango Afonso valt niet te ontkennen dat Nederland bijdraagt met expertise op deze gebieden, maar het hierbij belangrijk blijft om goed te luisteren naar de behoeften van het land en de mensen die je beoogt te helpen. ‘Want ook dat is diplomatie en mensen weten vaak heel goed zelf wat ze nodig hebben.’ Over het algemeen geeft ze aan dat iedereen zich er meer van bewust is dat niet altijd maar met de scepter kan worden gezwaaid.
Eeuwige student
Als levensles geeft Sango Afonso dat ze zich nooit schaamt om lerende te zijn. ‘Mijn vriendinnen noemen mij ook de eeuwige studente, dit met een knipoog naar de tijd die ik over mijn studie heb gedaan.’ Het is belangrijk vragen te stellen en niet bang te zijn. Daarnaast is het belangrijk successen te delen en door te geven. ‘Being the first does not count if it means you are the last: ofwel als je binnen bent en je doet de deur achter je dicht, wat heb je dan echt gedaan?’ Hierbij geeft ze lachend aan niet te cliché te willen klinken, maar dit wel altijd na te leven door een open houding naar mensen te hebben. ‘Ik hoop dat ik mijn hele leven studente blijf.’
