Vorig jaar werd Monetta Ulrici benaderd door een collega om mee te doen aan een project om de achterstanden weg te werken in Suriname. In Paramaribo liggen meer dan 2000 zaken op de plank voor vonnis. Ze twijfelde geen moment en vertrok afgelopen oktober met het vliegtuig. Met haar expertise heeft ze de afgelopen twee maanden de rechterlijke macht geholpen.
Pen, potlood en typex
Een in Nederland opgeleide rechter kan geen hulp verlenen in het buitenland, dat heeft ze altijd jammer gevonden. “Zo kan je wat doen voor Suriname en ik gun het dat land – waar wij veel van hebben genomen – graag.” Ulrici is al ruim twintig jaar kantonrechter ofwel: “De huisarts van het recht.” Ze oordeelt over WWW-zaken: wonen, werken en winkelen. Daarnaast doet ze ook kleine strafzaken. In tegenstelling tot Nederland heeft ze in Suriname geen enkele bevoegdheid. Haar taak in Suriname omvat het schrijven van concept-vonnissen. Vervolgens leest de Surinaamse rechter deze, kijkt of hij het ermee eens is, haalt eventuele tikfouten eruit en zet zijn handtekening eronder. Ze legt uit dat vooral gepensioneerde rechters meedoen. ‘‘Gepensioneerden hebben geen baan, maar zijn wel heel ervaren en niet zo duur.”
‘’Ik dacht bij mezelf: wat moet ik daar nou mee?’’
Ulrici daarentegen is niet met pensioen. Ze werkte vorig jaar een dag per week meer om zo haar vakantiedagen te sparen. Ze legt uit dat het allemaal voor eigen rekening is. ‘’De rechtbank betaalt niet mee, de Raad voor de rechtspraak en Justitie ook niet. Je betaalt het helemaal zelf.’’ Na het indienen van haar CV werd ze ingedeeld om in oktober en november jl. naar Suriname af te reizen. Hier werd ze met open armen ontvangen. ‘’Het was hartverwarmend.’’ Ulrici beschrijft bij haar eerste dag dat er een pen, potlood en typex voor haar klaar lagen. ‘’Ik dacht bij mezelf: wat moet ik daar nou mee?’’ Mensen schrijven daar nog met een typemachine, want niet iedereen beschikt over een laptop. Aanleiding voor Ulrici om bij de rechtbank in Amsterdam laptops te verzamelen en op te sturen naar Suriname. ‘’Digitalisering zal kunnen bijdragen aan efficiëntie en dus aan kortere doorlooptijden.”, vertelt ze.
Surinaamse rechtspraak
Het project loopt nu ruim een jaar en zet zoden aan de dijk. Gedurende 2023 zullen rechters ook nog naar Suriname gaan om te helpen. De achterstanden zijn, naast het gebrek aan rechters, ook het gevolg van de coulance die ze in Suriname hebben ten aanzien van termijnen zegt Ulrici. “Kortgedingen kunnen daar ook vier jaar duren.” Op de vraag hoe het komt dat zoveel vonnissen op de plank liggen, vertelt Ulrici dat dit komt doordat er veel te weinig rechters zijn. “De systematiek van de rechtspraak in Suriname is heel anders dan in Nederland. Hier in Nederland is het ondenkbaar dat iemand zo lang moet wachten of het terecht is dat hij op staande voet wordt ontslagen.’’
Volgens Ulrici vervult Nederland een voorbeeldfunctie voor Suriname ten aanzien van rechtsontwikkeling. “Hier in Nederland beseffen we ons dat helemaal niet.” Zij vervolgt: “Voor ons is het niet te doen om in een vonnis rekening te houden met de gevolgen hiervan voor Suriname.’’ We zijn nog erg verbonden met Suriname, stelt Ulrici. Tijdens het regime van Desi Bouterse heeft Nederland de banden doorgesneden met Suriname, wat volgens haar begrijpelijk is. Dit betekende echter gelukkig niet dat ook op menselijk niveau banden werden doorgesneden. Volgens Ulrici praat iedereen over Bouterse. Het hoger beroep inzake is namelijk nog aanhangig. Niemand die Ulrici heeft gesproken wil hem terug. Wel heeft ze begrepen dat Bouterse nooit heeft geprobeerd de rechterlijke macht te corrumperen. Voor zover zij het daar heeft gezien is de rechterlijke macht schoon, in tegenstelling tot veel plekken in de rest van het land waar wel corruptie is.
Het is daar echt een stuk minder
Op de vraag wat Ulrici is opgevallen als ze de rechtspraak in Suriname vergelijkt met de rechtspraak in Nederland, is dat ze allereerst ontzettend blij is met het niveau van de advocatuur hier. “Het is daar echt een stuk minder.” Ze vertelt dat je hier in Nederland over het algemeen kan afgaan op dat wat de advocaat zegt ook waarheid is. “Je wordt hier in Nederland niet bedonderd.” De advocatuur wordt op haar woord geloofd, dat is het systeem hier. Helaas geldt dat niet altijd in Suriname. Het verschil in niveau tussen advocaten en rechters in Suriname valt te verklaren. In Suriname is er namelijk geen verplichte permanente educatie. In Nederland moet je je daarentegen altijd blijven bijscholen. Hier sluit je een pittige stage van drie jaar stage af met een examen. In Suriname heb je geen schrijftoetsen. Mensen die daarentegen in Suriname rechter willen worden, moeten een zware toets doorstaan. 75% komt daar niet doorheen. Niet alleen kunnen we ons volgens Ulrici zegenen met het niveau van de advocatuur, maar ook met onze aantallen rechters. We hebben veel minder achterstanden dan in Suriname.
“Ik heb mateloze bewondering voor wat zij allemaal doen.”
Wat ze daar geweldig vond, is dat rechters uitspraken doen in alle rechtsgebieden. “Ik heb mateloze bewondering voor wat zij allemaal doen.” Rechters behoren daardoor tot de top van juristen en hebben een werkpakket waar je alleen maar ontzag voor kan hebben. Ulrici sluit ons gesprek af met dat ze ook bewondering heeft voor het eeuwige optimisme van de mensen. “Het gaat daar hondsberoerd en iedereen blijft aardig en opgewekt. Nederland kan daar een voorbeeld aan nemen.”
