In oktober 2020 hing Electronic Arts Sports (EA), de ontwikkelaar van de populaire FIFA-voetbalgames, een last onder dwangsom van 10 miljoen euro boven het hoofd voor het gebruik van hun beruchte ‘FIFA loot boxes’. De Nederlandse Kansspelautoriteit was van mening dat de pakketjes met daarin virtuele voetballers geclassificeerd moesten worden als kansspel. Daarvoor zou EA Sports een vergunning nodig hebben. EA ging tegen de boete in hoger beroep en vorige week heeft de hoogste bestuursrechter de uitgever van FIFA gelijk gegeven: de loot boxes zijn geen kansspel als bedoeld in de Wet op de Kansspelen. Goed nieuws voor FIFA dus. Maar hoe goed is dit nieuws voor FIFA-spelers en wat betekent de uitspraak voor andere games?
De digitale schatkist
Een loot box is een digitaal schatkistje waarbij de beloningen voor de aankoop nog onbekend zijn. FIFA-spelers kunnen in de zogeheten FUT-modus van het spel hun eigen team van voetballers samenstellen en daarmee tegen zowel een computer als tegen andere spelers virtuele voetbalwedstrijden spelen. De speler kan zijn team veranderen en verbeteren door zogenoemde loot boxes (ook wel ‘packs’) aan te schaffen, met daarin virtuele voetballers of andere spelonderdelen. Een loot box kan je krijgen door het spel te spelen, maar – belangrijker voor deze zaak – ook door met FIFA-munten te betalen. Deze munten koop je namelijk met echt geld. Volgens de Nederlandse Kansspelautoriteit (KSA) is het kopen van zo’n pakket een verslavend spelelement dat op gokken lijkt.
Ticking all the boxes?
Gokken wordt in Nederland gereguleerd door de Wet op de kansspelen. In beginsel is het aanbieden van kansspelen verboden, tenzij daarvoor een vergunning is verleend. Volgens artikel 1 van die wet is hier sprake van als deelnemers prijzen kunnen winnen en deze winnaars worden aangewezen door kansbepaling. De KSA houdt toezicht op de Nederlandse markt voor de kansspelen. Het doel van dit toezicht is het beschermen van consumenten, gokverslaving voorkomen en illegale spelen en criminaliteit tegengaan. De KSA kan handhavend optreden bij overtreding van de Wet op de Kansspelen. Dat heeft EA Sports geweten: in 2019 legde de toezichthouder de ontwikkelaar van FIFA een last onder dwangsom van 10 miljoen euro op voor het gebruik van loot boxes. De toezichthouder oordeelde namelijk dat de populaire pakketjes moesten worden geclassificeerd als kansspel in de zin van de Wet op de kansspelen. EA was niet in het bezit van een vergunning en gaf geen gehoor aan het verzoek loot boxes te verwijderen uit hun spel.
Juridische rel om kansspel
In oktober 2020 kwam de zaak bij de rechter en moest EA het onderdeel binnen 3 weken uit FIFA verwijderen. Nu is in hoger beroep besloten dat de dwangsom voor EA komt te vervallen en dat het voetbalspel niet hoeft te worden aangepast. De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (ABRvS) oordeelde: “Omdat de packs geen opzichzelfstaand spel vormen, zijn ze geen kansspel en is daar geen vergunning voor nodig. De uitgever heeft de Wet op de kansspelen daarom niet overtreden en de Kansspelautoriteit had de uitgever dus ook geen dwangsom mogen opleggen. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft de opgelegde dwangsom ‘herroepen’. Dit betekent dat de dwangsom van tafel is.” Het oordeel is een fijne uitkomst voor EA Sports. De FUT modus, waarin de packs geopend kunnen worden, blijkt namelijk de winstmotor achter FIFA te zijn, afgelopen jaar wereldwijd goed voor 1,3 miljard euro.
Er zijn veel populaire games die de mogelijkheid bieden tijdens het spelen aankopen te doen. Het lijkt er overigens niet op dat het oordeel direct gevolgen zal hebben voor andere spellen die loot boxes aanbieden: de uitspraak van de RvS richt zich specifiek op de zaak FIFA.
1 – 0 voor FIFA
Volgens de KSA kleven er echter verschillende risico’s aan het gebruik van loot boxes omdat spelers niet goed worden beschermd. Het is volgens de toezichthouder een oneerlijk spel waarbij de kans bestaat geld te verliezen en gokverslaafd te raken. Bovendien is er geen leeftijdscontrole. Toch heeft de KSA de loot boxes onterecht als kansspel gekwalificeerd. Het openen van de pakjes is namelijk geen opzichzelfstaand spel, waardoor het niet als kansspel moet worden gezien en dus ook geen vergunning vereist is. De Afdeling komt daarmee niet eens toe aan de vraag of het onderdeel van het spel echt als gokken moet worden gezien. De pakketjes zijn daarmee een legaal onderdeel van een behendigheidsspel en voegen slechts een kanselement daaraan toe, aldus de ABRvS. De uitspraak van de bestuursrechter is onherroepelijk, de scheidsrechter heeft afgefloten. Eindstand: 1 – 0 voor FIFA.
