Thuiswerken is inmiddels onderdeel van het ‘nieuwe normaal’. Sinds Covid-19 de maatschappij heeft gedwongen flexibelere werkplekken te zoeken, zijn er nog maar weinig werknemers die vijf dagen per week op kantoor te vinden zijn. Het kabinet wil het zogenoemde hybride werken stimuleren, ook nu de pandemie voorzichtig lijkt weg te ebben en we in principe terug zouden kunnen naar het oude patroon. Maar wie bepaalt hoe dit zal worden ingericht? Ligt dit initiatief bij de werkgever of heeft de werknemer hier ook iets in te brengen? Op vrijdag 1 april 2022 bracht de Sociaal-Economische Raad (SER) een advies uit: werknemers krijgen meer zeggenschap over thuiswerken.
Van trainingspak terug naar maatpak
Er bestaat momenteel geen wettelijk recht voor werknemers om thuis te mogen werken. Uit onderzoek van TNO blijkt echter dat, ondanks dat het thuiswerkadvies sinds halverwege maart is komen te vervallen, acht op de tien werknemers de optie van het thuiswerken niet willen zien verdwijnen. Maar liefst 35% van de werknemers geeft zelfs aan grotendeels of volledig te willen blijven thuiswerken. Vakbond FNV voegt hier nog aan toe dat negen op de tien werknemers ook meer te zeggen willen hebben over of zij wel of niet naar kantoor komen.
Werkgevers zijn over het algemeen geen voorstander van thuiswerken. Zij zijn van mening dat onder andere de sociale contacten, de samenwerking en de mentale gezondheid van hun werknemers hieronder gaan lijden. In het bijzonder maken zij zich zorgen om de voorkeur van senior werknemers. Werkgevers zijn bang dat juist zij het thuiswerken in combinatie met het – vaak – hebben van een gezin, verkiezen boven het werken op kantoor. Dit zou ten koste gaan van het inwerken en begeleiden van jonge werknemers.
Wet werken waar je wil
Al geruime tijd ligt het initiatiefwetsvoorstel ‘Wet werken waar je wil’ van D66 en GroenLinks bij de Tweede Kamer. De bedoeling van dit wetsvoorstel is het wijzigen van de huidige Wet flexibel werken (Wfw). Werknemers zouden volgens dit voorstel meer vrijheid moeten krijgen in het bepalen van de balans tussen thuiswerken en werken op locatie. Nu is voor werknemers alleen mogelijk een verzoek tot aanpassing van werktijd of arbeidsduur in te dienen bij hun werkgever. De ‘Wet werken waar je wil’ beoogt een verzoek tot aanpassing van de arbeidsplaats in te voeren en deze op dezelfde manier te behandelen als de al bestaande verzoeken.
Volgens Karien van Gennip, Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is hybride werken de toekomst. In het coalitieakkoord is vastgesteld dat het kabinet dit stimuleert en zorgt dat dit waar mogelijk de nieuwe norm wordt. Niet alleen vanwege het welzijn van werknemers, maar ook het terugdringen van CO2-uitstoot, filevorming en de hoeveelheid bezette kantoorruimten wegen mee. Het is de bedoeling dat minister Van Gennip voor de zomer een ‘Agenda voor de toekomst van hybride werken’ uitbrengt. Hierin zal onder andere worden aangegeven welke aanpassingen nodig zijn in wet- en regelgeving. Deze agenda zal gebaseerd zijn op het advies van de SER.
SERieus advies
Eind maart hebben werkgevers en de vakbonden in de SER een akkoord bereikt over hybride werken. Op 1 april 2022 is het advies gepubliceerd. Werknemers krijgen meer zeggenschap en kunnen meer zelf bepalen waar ze willen werken. De kern van het advies: werkgevers en werknemers moeten het hybride werken samen vorm gaan geven door middel van het opstellen van richtlijnen. De SER heeft het liefst dat er collectieve afspraken worden gemaakt in samenwerking met de ondernemingsraad, de personeelsvertegenwoordiging of in cao’s. Sommige werkgevers zoals Philips, ProRail en de Volksbank, hebben in hun cao al thuiswerkregelingen opgenomen.
Het wetsvoorstel ‘Wet werken waar je wil’ gaat nu uit van het criterium dat werknemers het recht moeten krijgen (meer) thuis te werken, tenzij zwaarwegende bedrijfsbelangen dit niet toelaten. De SER stelt voor dit criterium, in lijn met zijn advies, aan te passen en af te zwakken naar dat ‘redelijke en billijke thuiswerkverzoeken moeten worden ingewilligd’. Het ziet er voorlopig nog niet naar uit dat dit wetsvoorstel ook daadwerkelijk geïmplementeerd gaat worden, wat betekent dat een wettelijk recht op thuiswerken er de komende tijd niet inzit. Hoewel werknemers dus wel meer zeggenschap krijgen over waar zij mogen werken, behoren de ochtendspits, het maatpak en de waterige koffie nog niet geheel tot de verleden tijd.
