Met hoge snelheden sjezen de blauwe, groene en oranje rugzakken langs elkaar heen. Het is geen enkele stadsbewoner ontgaan dat de hoeveelheid maaltijdbezorgers in een razend tempo groeit. Terwijl klanten ongeduldig de secondes op de klok aftellen, is het juist voor de zogenoemde riders een uitdaging zoveel mogelijk ritten in een dag te puzzelen. Door ‘schijnzelfstandigheid’ bestaat er bij de bezorgers een gebrek aan bescherming, inkomen en waardering. Zo scheelt het de platforms Uber Eats en Deliveroo jaarlijks samen 54 miljoen euro om zelfstandige riders te hebben. Er bestaat dan ook grote onzekerheid over de vraag of zij als zelfstandigen óf medewerkers gelden. Sinds kort lijkt daar verandering in te komen: het gerechtshof Amsterdam heeft namelijk beslist dat Deliveroo bezorgers een arbeidsovereenkomst hebben. Het is nu aan de Hoge Raad om hun lot te bepalen.
Verlies voorspeld voor Deliveroo
In Uber BV v Aslam and others werd onlangs door de hoogste rechter van het Verenigd Koninkrijk geoordeeld dat Uberchauffeurs voor de wet geen zelfstandigen, maar medewerkers zijn van het bedrijf. Deze uitspraak is van belang voor miljoenen mensen, waaronder maaltijdbezorgers, die onder soortgelijke voorwaarden werken. Onder meer het recht op een minimumloon en betaald verlof worden namelijk op deze manier wettelijk verplicht. Op internationaal niveau ontwikkelt zich een nieuwe trend: steeds meer landen stemmen in met deze uitspraak. Het Spaanse hooggerechtshof oordeelde dat maaltijdbezorgers van Glovo ook werknemers zijn, over Franse Uberchauffeurs werd hetzelfde gezegd en ook de Zwitserse rechter eiste dat Uber Eats bezorgers alleen mogen werken met een arbeidsovereenkomst. Nu Deliveroo aan de beurt is in Nederland bestaat er een grote kans dat de Hoge Raad deze trend zal volgen. Slecht nieuws voor Deliveroo, maar een overwinning voor de bezorger.
Verdienen op vakantie of een heel duur griepje
Wanneer wordt iemand volgens ons rechtssysteem wettelijk ‘werknemer’ genoemd? In Nederland moet voor de kwalificatie van de arbeidsovereenkomst naar vier elementen gekeken worden. Volgens het in artikel 7:610 BW neergelegde vereiste zijn dit: arbeid, gedurende zekere tijd, loon en een gezagsverhouding. Ondanks het feit dat Deliveroo bezorgers een grote mate van vrijheid genieten, heeft het gerechtshof Amsterdam aan de hand van deze vereisten geoordeeld dat ook zij werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst. Dit brengt met zich mee dat de bezorgers recht hebben op arbeidsrechtelijke bescherming. Denk hierbij aan wettelijke ontslagbescherming, het recht op vakantiedagen en loondoorbetaling bij ziekte. De zaak toont aan dat het niet aan de bedrijven zelf is om hierover te beslissen. Toegang tot het arbeidsrechtelijk systeem wordt enkel en alleen verleend door de wet.
Verschuilen achter Frank het algoritme
Deliveroo heeft zijn verlies nog niet genomen. Het bedrijf voert de grote mate van vrijheid waarmee de riders werken aan als tegenargument. Deze vrijheid wordt mogelijk gemaakt door ‘Frank’, het algoritme waar de organisatie van Deliveroo op is gebaseerd. Bezorgers kunnen sinds maart 2020 zelf inloggen op diensten wanneer zij dat willen. Frank deelt de bezorging van maaltijden toe aan bezorgers en die mogen dat aanbod weigeren, of zichzelf laten vervangen door een ander. Volgens de FNV verschuilt het platform zich achter deze techniek. Het gerechtshof in Amsterdam is dan ook van mening dat deze mate van vrijheid verenigbaar is met het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Het is slechts een omstandigheid, die eerder wijst op de aanwezigheid dan de afwezigheid van een overeenkomst.
Bezorgd om Maaltijdbezorgers
De vraag is of de Hoge Raad een eind maakt aan Deliveroo’s utopie, doordat straks elke bezorger een arbeidsovereenkomst op zak heeft. Was dit het geheim achter de succescijfers van het bedrijf? Het zou inderdaad ongepast zijn als de nonchalance van een miljardenbedrijf zwaarder weegt dan de zorgen die alle riders in hun rugzak met zich mee dragen. Uit het rapport Bezorgd om Maaltijdbezorgers van de FNV blijkt dat het uurloon van een Deliveroo topman 413 keer zoveel is als het uurloon van een rider. Een eind aan de schijnconstructie zal dit veranderen. De FNV stelt voor om de bewijslast om te keren: een werker is altijd een werknemer, tenzij het bedrijf anders bewijst. De vakbond doet daarbij een oproep naar alle platforms, met name Deliveroo en Uber Eats, om zich als een goed werkgever te gedragen. Voor nu is het eerst afwachten wat de Hoge Raad zal bepalen.
