Het afgelopen jaar kent door de coronacrisis veel verliezers en slechts een handjevol winnaars. Met een gemiddelde bonus van ruim vijf ton valt niet te ontkennen dat de flitshandelaren van Flow Traders behoren tot deze winnaars. Waar de reële economie baat heeft bij stabiliteit, gedijen flitshandelaren het beste bij volatiliteit. De concurrentie tussen flitshandelaren bestaat uit de race naar de snelheid van het licht. Maar hoe harken deze flitshandelaren geld binnen met hun geautomatiseerde algoritmische handel? Zijn ze eigenlijk goed voor het financieel systeem? En moeten we wat van flitshandelaren vinden?
Het verlies van de brullende beurshandelaren
Het beeld van brullende beurshandelaren behoort in de financiële sector tot de oudheid. Bijna alle handel op de financiële markten wordt tegenwoordig gedaan door automatische algoritmes. Deze algoritmes zijn de geesteskinderen van goedbetaalde programmeurs die werken voor flitshandelaren als Citadel, IMC en Flow Traders. De algoritmes zoeken op de ene markt kansen voor het kopen van financiële instrumenten en racen via glasvezelkabels of radiomasten naar een andere beurs. Daar verkopen ze deze instrumenten weer met winst. Op deze wijze brengen flitshandelaren de kopers en verkopers van financiële instrumenten bij elkaar en verkleinen zij het verschil tussen de vraag- en aanbod prijs. Bij high-frequency trading – hun wijze van handel bij uitstek – worden duizenden orders binnen microseconden geplaatst, om deze tegelijkertijd binnen korte tijd weer te annuleren als zij niet vervuld zijn. Door kwantiteit boven kwaliteit te kiezen, verdienen de flitshandelaren goud geld met het voordeel tussen de prijsverschillen.
Een essentiële taak
Flitshandelaren verbinden met hun high-frequency trading de vraag en aanbod over de verdeelde financiële markten. Ze brengen de financiële instrumenten van een markt met veel verkopers en een lagere prijs naar een markt met veel kopers en een hogere prijs. Het profiteren van dit prijsverschil heet ‘arbitrage’. Door het verbinden van kopers en verkopers verschaffen flitshandelaren liquiditeit aan de financiële markten. Hierdoor bewegen de prijzen naar elkaar toe. Dit is het verkleinen van de vraag- en aanbod prijs en heet ‘market making’. Professor Menkveld gaat zelfs zo ver dat market makers – de flitshandelaren – een essentiële taak uitvoeren voor “het correct functioneren van de huidige digitale en gefragmenteerde markten”.
Market makers zorgen met hun liquiditeit dus voor kleinere prijsverschillen. Dit kan worden beschouwd als een public good, ook wel een positief extern effect. Voorstanders van high-frequency trading betogen dat algoritmische handelstechnieken de marktefficiëntie verhogen, liquiditeit promoten, en prijsvolatiliteit verminderen. Zo creëren flitshandelaren niet alleen eigen financieel gewin, maar leveren ze een bijdrage aan de financiële markten waar iedere belegger de vruchten van plukt.
Flash crash
De flash crash van 2010 heeft echter bewezen dat flitshandel ook mis kan gaan. Zo verloor de Dow Jones 9% in enkele minuten. Algoritmische handel is vatbaar voor verstoringen in de markt, met als gevolg massale verkoop of koop, ondanks dat de verstoring een – voor een mens duidelijke – fout was. Zodra de flitshandelaren geld verliezen zullen zij hun posities verkopen. Zij willen immers aan het eind van de dag van hun posities af zijn en proberen op deze manier een verlies te voorkomen. Op deze wijze dragen ze bij aan de paniek op de markt en komen de algoritmes terecht in een negatieve spiraal. Hierdoor verdwijnt de door hen geboden liquiditeit en consumeren flitshandelaren liquiditeit in plaats van dit aan te bieden. Op deze wijze is de bovengenoemde liquiditeit en bescherming tegen verstoringen in de markt slechts een illusie. Zolang de markt stabiel is, blijven de prijzen van de flitshandelaren stabiel, maar zodra de markt zich irrationeel gaat gedragen, versterken de algoritmes de instabiliteit en paniek.
Een geoliede machine
Ondanks de maatschappelijke ophef rond de bonuscultuur van de op kantoor kamperende flitshandelaren, valt hun bijdrage aan ons huidige financiële systeem niet te ontkennen. Zo zijn ze verantwoordelijk geweest voor het ontstaan van concurrentie tussen de verschillende internationale beurzen. De transactiekosten en verwerkingsprijzen zijn aanzienlijk gedaald. Ook commissievrije handel via platforms als Robinhood verloopt via flitshandelaren. De automatische algoritmische handel is vatbaar voor fouten en marktmisbruik, maar de flitshandelaren hebben ervoor gezorgd dat de internationale financiële markten als een geoliede machine werken. Daarmee hebben ze met hun servers, glasvezelkabels en radiomasten de brullende beurshandelaar een feit van het verleden gemaakt.
