Paul Russell begon in 1973 aan zijn studie Rechtsgeleerdheid aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Na zijn studie begon hij te werken bij Russell Advocaten, waar hij inmiddels senior partner is. Russell werkt in verschillende rechtsgebieden, maar heeft binnen corporate litigation als superspecialisatie Kunst & Recht. Vanwege de huidige coronacrisis spreek ik hem niet op zijn kantoor in Amsterdam, maar via de telefoon.
De advocatuur werd Russell met de paplepel ingegoten. In zijn jeugd hielp hij in zijn vrije tijd bij het advocatenkantoor van zijn vader mee en kreeg daardoor een passie voor het vak. Hij rondde zijn studie Rechtsgeleerdheid, waar normaal zes jaar voor stond, in drie jaar en een beetje af. In die tijd bestond een specialisatie nog niet en werd er door de orde van advocaten van je geëist dat je allround werd opgeleid. “Je was als het ware een juridische huisarts.” Na zijn studie volgde Russell de opleiding tot advocaat in Den Haag bij zijn patroon meester Nijgh, van wie hij de ins en outs van het procesrecht leerde kennen. “Ik kan iedereen die ooit in de advocatuur wil gaan werken adviseren zich zo goed mogelijk in de procespraktijk te dompelen, zodat je weet waar een onderhandeling naar toe gaat als je er niet uit komt met elkaar.”
Kunst & Recht
Russell werkt binnen het ondernemingsrecht en procesrecht, maar zijn grootste specialiteit is Kunst en Recht. Zo staat hij families bij die hun kunst in de oorlog zijn verloren en dat als eigendom graag terug willen. “Dan komen er vragen naar boven van verjaring, of je kunt aantonen dat iets van jouw familie was en hoe het erf-technisch is gegaan.” Het komt vaak voor dat een familie in de oorlog is gevlucht en dat zij in het buitenland wonen. Dan is het ook nog de vraag welk rechtsstelsel van toepassing is. Daarnaast maakt de overheid steeds meer regels om te voorkomen dat kunst internationaal wordt verkocht. Ook bij conflicten ten gevolge van online veilingen is het vaak de vraag welk rechtsstelsel van toepassing is. “Het is belangrijk om hierin gespecialiseerd te zijn. Om dat uit te vinden zonder dat je er verstand van hebt is bijna onmogelijk.”
Zoek de verschillen
Een zaak die Russell goed is bijgebleven, is een zaak over een wet die de ‘Wet tot behoud van cultuurbezit’ heette. Uit deze wet volgde dat kunstwerken die van nationaal belang zijn en ‘onvervangbaar’ en ‘onmisbaar’ zijn het land niet uit mogen. Russell stond een Duitse cliënt bij die een schilderij, dat zich op die lijst bevond, had geërfd van een Nederlands familielid. Na wat onderzoek vond Russell exact dezelfde voorstelling met exact dezelfde grootte, hangend in het Rijksmuseum. “Toen dacht ik: nu is het kat in het bakkie. Ze hebben er al een, dus het schilderij is niet ‘onmisbaar’ en niet ‘onvervangbaar.” Echter, procederen tegen de overheid is erg ingewikkeld. In de tien jaar dat Russell over deze zaak procedeerde moest hij steeds meer doen om aan te tonen dat het schilderij niet aan die vereisten voldeed.
“Dan zie je hoe star de overheid kan zijn in het toepassen van regels en hoe lang een zaak kan duren voor een rechtzoekende.”
Uiteindelijk liet Russell door een kunsthistoricus de ‘pick order’ van de schilderijen vaststellen; wat is het origineel en welke is mooier van de twee? Hier volgde uit dat het schilderij van het Rijksmuseum mooier was. Helaas was zelfs dit niet genoeg om de overheid het schilderij te doen vrijgeven. “Dan zie je hoe star de overheid kan zijn in het toepassen van regels en hoe lang een zaak kan duren voor een rechtzoekende.” De overheid was in deze zaak bang dat wanneer zij zouden toestaan dat het schilderij naar Duitsland zou gaan, ook alle andere voorwerpen op de lijst ter discussie zouden komen te staan.
Eerste Kamer
Naast zijn werk in de advocatuur heeft Russell tot 2011 jarenlang als senator zitting gehad in de Eerste Kamer der Staten-Generaal. “In de politiek komen dezelfde vragen naar voren als in de advocatuur; je zult de minds and hearts van degenen met wie je samenwerkt moeten zien te veroveren om iets gedaan te krijgen.” Russell noemt de combinatie van politiek en advocatuur een win-winsituatie. In de Eerste Kamer kwamen er de hele dag wetsontwerpen voorbij die in zijn vak of in zijn algemeenheid een rol zouden gaan spelen. Volgens Russell is het belangrijk om je te focussen op je vak, maar ook dat je blijft kijken naar andere dingen die om je heen gebeuren. “Staar je niet blind op je vak. Er is altijd tijd en mogelijkheid om andere dingen te doen, zolang je dat maar goed weet te organiseren.”
“Dat maakt dat je de lol hebt grote zaken te behandelen, maar toch heel nauw met elkaar samenwerkt.”
Russell werkt al zijn hele professionele carrière bij Russell Advocaten. Het is een middelgroot kantoor, waar elk dossier door twee advocaten wordt bekeken en behandeld. “Dat maakt dat je de lol hebt grote zaken te behandelen, maar toch heel nauw met elkaar samenwerkt. Uitdagende zaken waar je niet zijdelings, maar direct en voortdurend bij betrokken blijft.” Aan studenten wil hij als tip mee geven vroegtijdig een stage te doen bij een advocatenkantoor. Zo kom je er niet alleen achter of de advocatuur iets voor je is en of het kantoor iets voor je is, maar ook in welk rechtsgebied je later wilt opereren. “Zoek datgene dat bij je past.”
