Het guilty pleasure-genre is razend populair. Seks, “mooie” mensen en schandalig veel alcohol. Het pretpakket voor TV-sensatie. Vandaar dat Temptation Island al jaren het kijkcijferkanon is van RTL. Dit soort shows zoekt graag de grens op, want sensatie en controverse scoren op tv. De grens leek bereikt nadat De Villa eind 2019 van de buis werd gehaald wegens ophef over seksueel overschrijdend gedrag.
Een aanranding met jolige muziek
De Villa moest stoppen naar aanleiding van beelden waarop te zien was hoe een mannelijke deelnemer zich seksueel opdringt aan een vrouwelijke deelnemer. Terwijl de vrouwelijke deelnemer slaapt, komt de mannelijke deelnemer haar slaapkamer binnen en begint aan haar onderbroek te trekken. “Ik werd bloedje geil, maar gewoon op een goeie manier“, vertelt hij zelf hierover. Als hij geen reactie krijgt, gaat hij verschillende keren bovenop haar liggen. Tim Hofman stond versteld. Hij zegt in #BOOS: “ze hebben een aanranding met jolige muziek en leuk voice-overtje uitgezonden”.
Een expertcommissie onder leiding van strafrechtadvocaat Richard Korver heeft de beelden bekeken en gesprekken met betrokkenen gevoerd. Uit dit onderzoek bleek dat er geen strafbare feiten zijn gepleegd. De indruk van een aanranding werd gewekt door de montage van de beelden. Maar ook al was er geen sprake van strafbare feiten, zegt media- en genderwetenschapper Linda Duits van de Universiteit Utrecht in een artikel van de NOS: “Deze scènes gaan echt voorbij aan ethische grenzen“.
Uitkleden, volgieten en opfokken
Blue Circle produceert het programma in opdracht van RTL. Zoals Arjan Fortuin in de NRC schrijft: de producent zorgt ervoor dat de deelnemers worden uitgekleed, volgegoten en opgefokt om ze van hun remmingen te verlossen en zo het onderling gevoos te maximaliseren. Na het opnemen van de beelden, begint de manipulatie ervan. “De makers hebben overduidelijke trucjes“, vertelt Angela de Jong, recensent bij het AD die pleit voor een boycot van Temptation Island. Uit onderzoek blijkt dat door programmamakers via processen van selectie en framing een andere “realiteit” wordt gecreëerd.
De vrouwelijke kandidaat, die een verleden met seksueel geweld heeft, herinnert zich niet veel meer van die nacht; zij had gedronken en was aan het slapen. Pas bij het zien van de afleveringen kwam zij erachter wat er gebeurd was die avond. De producent zegt: “eigen schuld”. Veel deelnemers weten echter niet waaraan ze beginnen als ze zich aanmelden voor het programma en hopen op extra volgers op social media. Dat maakt natuurlijk niet dat onvrijwillige seksuele intimidatie als bijkomstigheid moet worden geaccepteerd. Duits legt uit dat je altijd te maken hebt met een ongelijke machtsrelatie tussen deelnemers en producenten.
Meer seks
RTL-baas Peter van der Vorst vertelt voor de camera’s van RTL Nieuws dat hij zich is “kapot geschrokken”. Maar hoe geloofwaardig is deze uitlating? Werkelijk verbaasd kon de RTL-baas toch niet geweest zijn. Pas toen op sociale media ophef ontstond over de misstanden in De Villa, liet RTL van zich horen. Peter R. de Vries, die ook bij de RTL nieuws uitzending aanwezig was, geeft niet alleen de schuld aan het productiebedrijf: er zouden mails van RTL naar producent Blue Circle zijn gestuurd waarin expliciet “meer seks” werd gevraagd.
De kijker is koning
Naar aanleiding van het onderzoek naar De Villa heeft RTL een protocol met aangescherpte ethische normen vastgesteld. Ook zonder gefilmde aanrandingen blijf ik deze programma’s in alle opzichten intens treurig vinden. Maar ondanks de #MeToo-beweging lijkt het publiek in volle teugen te genieten van dit soort programma’s en de kijker is koning. Ik verwacht daarom niet dat het format wezenlijk zal veranderen. Los van de publiekelijke drang naar sensatie en de kijkcijfergeile productie, het is te hopen dat het volgende seizoen dat opnieuw “heftiger is dan ooit”, niet leidt tot het guilty zijn aan het in de hand werken van strafbare feiten.
Super interessante column!