Spotgoedkope opladers, screenprotectors of telefoonhoesjes bestellen op Chinese webshops zoals AliExpress, Wish of Geek. Veel van ons hebben het vast wel eens gedaan. De meeste consumenten weten dat je er kwalitatief niet veel van kunt verwachten en de kans aanwezig is dat je met een bekende ‘Ali Fail’ te maken krijgt. Als je (na vaak lang wachten) een totale miskoop ontvangt, zijn de meeste niet snel geneigd zich op hun consumentenrecht te beroepen, zoals ze dat bij een aankoop van een Europese webshop zouden doen. Onschuldig zou je denken. Toch vindt de overheid dat hier iets aan moet gebeuren.
Het shoppen bij Chinese webshops wordt in Nederland steeds populairder. De app van AliExpress staat op de tweede plaats van meest gebruikte apps in Nederland, na bol.com. Er komen dagelijks zo’n 70.000 pakketten van de shop ons land in. AliExpress heeft zelf een klantenservice die wel iets van consumentenbescherming biedt. Maar die bescherming stelt weinig voor. Er is tot dusver geen recht op retour, garantie of een mogelijkheid voor toegang tot een Nederlandse rechter.
Chinese aanbieder, Chinese rechter?
In Europa kennen we een hoge graad van consumentenbescherming, ook wat betreft online aankopen. Maar omdat Ali niet in de Europese Unie gevestigd is, is het lastig de site aan het hier geldende recht te houden. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is voor ingrijpen van bedrijven buiten de EU afhankelijk van de buitenlandse toezichthouder voor handhaving van Nederlandse consumentenrechten. Het halen van verhaal is nog moeilijker, omdat het eigenlijk geen webshop is, maar een platform waarop derde partijen hun producten aanbieden. Hierdoor doet de consument de bestelling niet bij Ali zelf, maar bij de betreffende Chinese verkoper. Het enige wat je bij een gebrek zou kunnen doen, is naar de Chinese rechter stappen, die ook niet toetst aan het Europese recht.
Oplader in de fik
Behalve dat het zonde is dat er grote hoeveelheden ‘troep’ door de website worden verscheept, voldoen de producten in de meeste gevallen ook niet aan de veiligheidseisen die we in Europa hanteren. Denk aan opladers die in de fik vliegen, babylampjes die kapot klappen of cosmetica waarvan je niet weet of er schadelijke stoffen in zitten. Onder andere de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer en de VVD maken zich hier zorgen om. Zij willen harde afspraken, zoals die normaal ook worden gemaakt met aanbieders in de EU. Producten die in Europa op de markt worden gebracht moeten namelijk voorzien zijn van een CE-markering, waarmee wordt aangegeven dat het product voldoet aan de daaraan verbonden veiligheidseisen.
Maatregelen
Het huidige kabinet houdt zich bezig met de toekomst van de interne markt en streeft verbetering na op het gebied van handhaving van interne marktregelgeving. Bovendien wil het kabinet de ondernemer en consument hierbij meer centraal stellen. Afgelopen zomer heeft de Kamer vragen gesteld aan de staatssecretaris over de problematiek. Zij stelt voorop dat bedrijven die zich op de Nederlandse consument richten, zich aan de Nederlandse en Europese beschermingsregels voor consumenten moeten houden, ongeacht de plaats van vestiging van dat bedrijf.
De staatssecretaris geeft toe dat het afdwingen van naleving voor de ACM en de Nederlandse rechter in de praktijk lastig blijkt te zijn. Hoe groter de afstand tot de verkoper, hoe moeilijker het is om rechten af te dwingen. Voor het bestraffen, blokkeren of weren van bedrijven van de Europese interne markt wanneer sprake is van schendingen, blijft Nederland afhankelijk van de buitenlandse toezichthouder. In dit verband treedt per januari 2020 Verordening (EU) 2017/2394 in werking. Deze beoogt een betere samenwerking tussen toezichthouders in EU-lidstaten bij de handhaving van consumentenrechten en versterking van de bevoegdheden van nationale toezichthouders. Hopelijk zal het afdwingen van consumentenrechten hiermee gemakkelijker worden. Daarnaast ligt bij de WTO inmiddels een EU-onderhandelingsvoorstel voor het verbeteren van de consumentenbescherming met betrekking tot e-commerce.
Pledge
Wat betreft veiligheidseisen zijn ook maatregelen genomen. Verschillende platforms, waaronder ook AliExpress, hebben in 2018 al met de Europese Commissie afgesproken om maatregelen te nemen in het kader van productveiligheid. Denk hierbij aan het verwijderen van producten na een veiligheidsmelding en een betere samenwerking met toezichthouders om consumenten te informeren over terugroepacties. De VVD geeft aan dat dit mooi is, maar niet genoeg. Zij willen onderstrepen dat het nu nog gaat om iPhone-kabels, maar straks bijvoorbeeld ook om kabels die worden gebruikt in de bouw.
De consument zal zich moeten blijven realiseren bij wat voor verkoper ze producten afnemen. Toch maar blijven uitgaan van die miskoop, of zijn die oortjes die na een week kapot gaan of het jurkje dat in de verste verte niet op de foto lijkt, het toch niet waard?
